ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Α. ΛΕΓΑΤΟΣ
Το Ληξούρι ανάμεσα σε δύο σεισμούς, 1867-1953
εκδ. Πολιτιστικό Σωματείο «Ο Πάλιος»
σελ. 223
Ενας μεγάλος τόμος, γεμάτος από τα ζωγραφικά έργα του Γεράσιμου Λεγάτου, μαθηματικού με ακαδημαϊκή σταδιοδρομία και αυτοδίδακτου ζωγράφου, ανασυστήνει το παλιό Ληξούρι. Δεν είναι απλώς μια νοσταλγική κατάθεση, αλλά έναυσμα για να δει κανείς το βάθος της Ιστορίας και να αναλογιστεί όσα μπορούν και επιβάλλεται να γίνουν. Το μεγάλο τραύμα των σεισμών του 1953 προκάλεσε ρήγμα αλλά συνάμα αποτέλεσε και αφετηρία για αναζωπύρωση των επτανησιακών σπουδών. Μέσα από αυτή τη βαθιά ψυχική ανάγκη, ο Γεράσιμος Λεγάτος, που επί σειρά ετών προσεγγίζει εικαστικά το γενέθλιο Ληξούρι, ολοκλήρωσε ένα πολύπτυχο ζωγραφικό έργο βασιζόμενος σε παλιές φωτογραφίες, προσωπικές αναμνήσεις και διηγήσεις. «Ενιωσα ως χρέος την επιθυμία να διασωθεί για τις επόμενες γενιές, όχι μόνο μια ακόμη περιγραφή αγαπημένου κόσμου αλλά, όσο γίνεται πιστότερα, να αναπαρασταθούν κομμάτια, όψεις και ατμόσφαιρα από τη χαμένη εκείνη πολιτεία, που έντονα την έζησα από μικρό παιδί», γράφει ο ίδιος.
Το παλιό Ληξούρι, χαμένο στη λήθη, καταστράφηκε στον σεισμό του 1867. Ετσι, αφανίστηκε η «Χωροπούλα», όπως είχε βαφτίσει ο Ανδρέας Λασκαράτος τη μικρή πολιτεία. Αλλά ανάμεσα στο 1867 και στο 1953, το Ληξούρι ξαναγεννήθηκε. Οπως θαυμάσια αναλύει στο κείμενό της η Δώρα Μαρκάτου, τ. αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, «δεν γνωρίζουμε τη μορφή της πόλης προ των σεισμών του 1867». Μπορούμε όμως να τη φανταστούμε. Οπως επισημαίνει, από εκείνη την περίοδο, την προ του 1867, διασώζονται δύο νεοκλασικά κτίρια, το ισόγειο της οικίας Γερουλάνου και η οικία Ιακωβάτων. Και τα δύο επέζησαν και του ισχυρού σεισμού του 2014.
Ο Γεράσιμος Λεγάτος με την καλλιέργεια του πνεύματός του μας παραδίδει ένα ειδυλλιακό Ληξούρι, απολύτως όμως τεκμηριωμένο. Κάθε κτίριο είναι ταυτισμένο και κάθε σημείο της πόλης ξετυλίγει ιστορίες. Η Δώρα Μαρκάτου μάς περιγράφει την προ του 1953 πόλη: «ένα αρχιτεκτονικό σύνολο που διακρινόταν για τη λιτότητα και το μέτρο, για το πλήθος ναών με τα πυργοειδή ή πλακέ καμπαναριά τους, για τη συνύπαρξη ταπεινών, ισόγειων λαϊκών κατοικιών με διώροφα και τριώροφα αρχοντικά…». Σελίδα σελίδα, σκέφτεται κανείς πόσο πολλά μπορούν να γίνουν, όπως, π.χ., η ανάπλαση των ελάχιστων προσεισμικών καταλοίπων και η ανάδειξη του ποταμού από τσιμεντοστρωμένο χείμαρρο σε παράδεισο βιοποικιλότητας. Ο τόμος είναι έκδοση του πολιτιστικού σωματείου «Ο Πάλιος» (ο πρόεδρος του οποίου, Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός, έχει συμβάλει με πολύ ωραίο κείμενο) με χορηγία του Αριστείδη Αθ. Μοσχόπουλου (Vikentios Damodos, Kefalonia Ferries). Στο τέλος του βιβλίου, διαβάζουμε ληξουριώτικες ιστορίες, τις οποίες ο πολυπράγμων Γεράσιμος Λεγάτος υπογράφει με το ψευδώνυμο Πάνος Κηπουριώτης.
