Μια συζήτηση με τον Αγαθάγγελο Γεωργακάτο περί όπερας και λαϊκού πολιτισμού
ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΑΤΟΣ : ξεκίνησε 8 ετών ψάλτης στη Σισιωτισσα, στα 13 έγινε κανταδόρος στη παρέα του Σέσουλα , για να καταλήξει σήμερα διευθυντής Χορωδίας της Λυρικής Σκηνής. !
Ένας πολύ τυχερός άνθρωπος αλλά καθόλου μα καθόλου τυχαίος!
`Δηλώνει τυχερός που γεννήθηκε και μεγάλωσε στα χρόνια της οικονομικής αφθονίας της χώρας , σε ένα ευλογημένο μέρος όπως η Κεφαλονιά , από δυό γονείς αγωνιστές που τον στήριξαν και τον στηρίζουν σε κάθε του βήμα και που ο ίδιος βρίσκονταν πάντοτε κοντά σε ανθρώπους με πάθος, φιλοδοξία και μεράκι για ό,τι κάνουν.
Σε ηλικία μόλις 8 μόλις χρονών , ξεκίνησε η μουσική του πορεία από το αναλόγιο της Σισσιώτισσας εκεί τυχαία ανακάλυψε πως είχε κάποιο μουσικό ταλέντο γιατί του άρεσε να ψάλλει.
Στα 13 του, είχε την τύχη να μπει στη χορωδιακή ομάδα του Γιάννη Αρβανιτάκη. Την ίδια περίοδο (στην εφηβεία) γνώρισε και το Νικόλα Λουκάτο και μυήθηκε στις Επτανησιακές καντάδες. Μικρό παιδάκι , από το ψαλτήρι της Σισσιώτισσας αμολιόταν στα σοκάκια του Αργοστολιού με τσου κανταδόρους.
Ο Αγαθάγγελος Γεωργαντάτος γεννήθηκε το 1971 ,φοίτησε στο 2ο δημοτικό και στο 2ο γυμνάσιο και λύκειο Αργοστολίου ( το παλιό θηλέων ) , ενώ το 1989 πέτυχε την εισαγωγή του στη Μαθηματική σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών.
Και εκεί που ο πατέρας θα ‘λεγε ¨ ο γιός μου θα γίνει καθηγητής , επιστήμονας ¨ σκάει η καμπανιά. «Πατέρα φεύγω για Ουγγαρία, να σπουδάσω Μουσική». Πόση κατανόηση μπορεί να έχει ένας γονιός όταν το παιδί του αφήνει τη σιγουριά του καθηγητή των μαθηματικών και φεύγει για σπουδή ενός ανασφαλούς επαγγέλματος;
Ο Αγαθάγγελος έφυγε από την Κεφαλονιά. Πήγε στην Ουγγαρία και ακολούθησε το όνειρό του , που δεν ήταν άλλο από το να σπουδάσει το πολύ ειδικό μουσικό αντικείμενο της διεύθυνσης χορωδίας. Γιατί εκεί? Γιατί οι σχολές χορωδίας στη χώρα αυτή , είναι διεθνώς αναγνωρισμένες ως οι καλύτερες στον κόσμο.
Στην Ουγγαρία , ο νεαρός μουσικός ανακάλυψε πόσο τα μαθηματικά τον βοηθούν στις μουσικές σπουδές του. Και ενώ έχει δυνατούς συμφοιτητές , με πλούσιο μουσικό παρελθόν από χώρες αναπτυγμένες όπως Αυστρία , Γερμανία , Αμερική , αυτός καταφέρνει να ανταπεξέλθει στις σπουδές του με διάκριση , χάρη στην πρακτική του εμπειρία από το νησί μας και στη μαθηματική του σκέψη.
Μιλώντας για πιο γενικά πράγματα από τη μουσική , κοιτώντας τη ζωή λίγο προς τα πίσω ο Αγαθάγγελος διαπιστώνει ότι οι άνθρωποι της γενιάς του , μεγάλωσαν μέσα στην αφθονία, για να βρεθούν σήμερα στα 40 τους, πρόσωπο με πρόσωπο με την Τρόϊκα , μπροστά σε μια κρίση σαν εκείνη που οι γονείς τους είχαν ζήσει στα παιδικά τους χρόνια.
«Η δική μας η γενιά είναι άτυχη, δεν έχει μάθει να αντιμετωπίζει κρίσεις. Δεν ξέρουμε τι θα πει στέρηση. Δεν μπορούμε να προσαρμοστούμε εύκολα σε αυτά που περνάμε ή τα χειρότερα που προμηνύονται ότι θα έρθουν. Οι πατεράδες μας πέρασαν στην αρχή της ζωής τους τις δυσκολίες και μετά ήρθε η ευημερία. Εμείς ξεκινήσαμε και συνηθίσαμε τη ζωή χωρίς δυσκολίες επιβίωσης και τώρα το μέλλον προβλέπεται δύσκολο "
Ο Αγαθάγγελος ακολουθεί το όνειρό του και μετακινείται μεταξύ Κεφαλονιάς , Πάτρας και Ουγγαρίας. Μέσα σε αυτό το τρελό πήγαινε-έλα , βρίσκει χρόνο να είναι πάντα στο αναλόγιο της Σισσιώτισσα στις μεγάλες γιορτές. Ακόμα και τώρα με το δύσκολο πρόγραμμα του Διευθυντή Χορωδίας της Λυρικής Σκηνής, είναι πιστός στα ραντεβού του με τα απλά , πλην αυθεντικά , μουσικά γεγονότα του νησιού μας.
¨Τα πρόσωπα που σημάδεψαν τη ζωή μου για να κάνω κάτι παραπάνω στη μουσική είναι οι γονείς μου πρώτοι από όλους , ο π.Φώτης Καβαλλιεράτος και εκείνη η παρεούλα που τραγουδούν στο στενό του Σέσουλα. Ο Φάνης , ο Σπύρος , Ο Παναγής και ο Μάκης είναι οι άνθρωποι στους οποίους οφείλω το μουσικό μου προσανατολισμό στα εφηβικά μου χρόνια, όλοι τους καθαρόαιμοι ¨ χορωδιάνθρωποι ¨. Τους θυμάμαι μια ζωή μέχρι και σήμερα, να τα παρατάνε όλα , μαγαζιά , επιχειρήσεις, οικογένειες , προσωπική ζωή , για ένα μπουκούνι τραγουδι μεγάλο σχολείο ζωής για μένα. Μία Κυριακή του 1984 ήρθαν στη Σισσιώτισσα ο Παναγής και ο Μάκης Σιμάτος και μέσα στην κουρλαμάδα τους με ¨χειροτόνησαν ¨ με το ζόρι , μαέστρο τους για την εκκλησιαστική χορωδία . Κάπως έτσι , από ένα αυθόρμητο και αφελές σπρώξιμο, ξεκίνησα.
Στην Ουγγαρία , τα μουσικά μου πρότυπα είναι οι άνθρωποι που με δίδαξαν τα πολλά και μαγευτικά μυστικά της χορωδιακής μουσικής , οι δάσκαλοί μου , από τους οποίους ξεχωρίζω τη Σουζάννα Κόν-τρα ( Ζsuzsanna Kontra ) και το μαέστρο Πήτερ Έρντεϊ ( Peter Erdei ) . Αυτοί είναι τα πρότυπα μου όταν διευθύνω μία χορωδία και προσπαθώ να τους μιμηθώ σε κάθε μου μουσικό βήμα ¨
Βέβαια ως άνθρωπος της γενιάς του παρακολουθούσε και άλλα είδη μουσικής πέραν της χορωδιακής . Δημοσιεύουμε σήμερα μία σπάνια φωτογραφία με τον Αγαθάγγελο να συμμετέχει σε μουσικό συγκρότημα ποπ , μαζί με το συμμαθητή του τότε , γιατρό και φίλο του σήμερα Μάκη Τσουρούφλη , σε μια σχολική συναυλία στο γήπεδο του Αργοστολίου, για να μαζευτούν χρήματα για τους σεισμοπαθείς της Καλαμάτας , η οποία είχε διοργανωθεί από τον καθηγητή του σχολείου κ.Κ.Αμούργη.
Φοιτητής των μαθηματικών το 1993 , ιδρύει την Κεφαλληνιακή Χορωδία με πρόεδρο τον καθηγητή Νίκο Γαλιατσάτο. Για μια πενταετία η Χορωδία συμμετείχε σε όλες τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του νησιού με κορυφαία στιγμή την τιμή στο Σ.Μαρκάτο . Το ανέβασμά του στη σκηνή μετά από μια συναυλία το 1994 αποτελεί ιστορική στιγμή για τον πολιτιστικά δρώμενα του νησιού μας , αφού ήταν και η τελευταία παρουσία του λαϊκού αυθεντικού συνθέτη , στο κοινό της Κεφαλονιάς.
Η Χορωδία όμως διαλύεται λόγω .. στρατιωτικών και φοιτητικών υποχρεώσεων του μαέστρου . Ποτέ όμως δεν διαλύθηκε η αυθεντική παρέα των κανταδόρων. Ποτέ δεν διαλύθηκε η εκκλησιαστική χορωδία που τόσα χρόνια υπηρετεί την ιδιαίτερη Κεφαλονίτικη εκκλησιαστική παράδοση. Και αυτό ήταν (και συνεχίζει να είναι) το μουσικό του καταφύγιο στο νησί μας.
Αλλά ας περάσουμε στη συζήτηση μαζί του..
- Πριν δυο χρόνια προσληφθήκατε από την Εθνική Λυρική Σκηνή ως διευθυντής της Χορωδίας. Τυχαίο και αυτό;
Όλα τα τυχαία ήταν μέχρι να αποδεχθώ ότι είμαι μαέστρος χορωδίας και τίποτε άλλο. Και τα λέω τυχαία επειδή ενώ οι συνθήκες οδηγούσαν λογικά στο να γίνω μαθηματικός και να ασχολούμαι με τη μουσική ως χόμπυ ,τα γεγονότα συνωμότησαν για να αλλάξω πορεία. Από το σημείο αυτό και μετά δεν υπάρχει τύχη, αλλά μόνο σκληρή μελέτη , σωστές επιλογές, αφοσίωση, και πάθος για αυτό που έκανα.
- Δύο χρόνια διευθυντής της χορωδίας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής , ήδη ανανεώσατε την σύμβασή σας για άλλα δυο χρόνια, - θερμά συγχαρητήρια - πόσο έχει αλλάξει η επαγγελματική σας ζωή σε σχέση με την προηγούμενη δραστηριότητά σας;
Πριν από τη Λυρική εργαζόμουν ως καθηγητής και μαέστρος στο Δημοτικό Ωδείο της Πάτρας. Ήμουν υπεύθυνος για τη διδασκαλία του μουσικοπαιδαγωγικού συστήματος Kodaly και διηύθυνα τη χορωδία και την ορχήστρα σε ένα μεγάλο αριθμό συναυλιών, παρουσιάζοντας έργα του παγκόσμιου λόγιου ρεπερτορίου.
Η διαφορά με την εργασία που κάνω τώρα στη Λυρική είναι ότι βρίσκομαι σε έναν οργανισμό του οποίου οι παραγωγές είναι κατά κανόνα όπερες (περίπου 50 παραστάσεις τη χρονιά) και ότι εξ αντικειμένου έχω μουσικά , καλλιτεχνικά αλλά και διοικητικά καθήκοντα. Η επαγγελματική ζωή λοιπόν έχει αλλάξει πολύ, οι ευθύνες είναι πιο μεγάλες , πιο πολύπλοκες και το ωράριο πολύ πιο πιεστικό.
Στη Λυρική βρεθήκατε στην εποχή του Μνημονίου. Φαντάζομαι θα έχουν περικοπεί δραματικά οι αμοιβές των καλλιτεχνών και το κόστος της παραγωγής..
Η κρίση έχει επηρεάσει όλους τους τομείς και φυσικά και το χώρο το δικό μας.
Όμως μέσα στο γενικό εθνικό εργασιακό ξήλωμα , η εμπνευσμένη διοίκηση της Λυρικής κατάφερε με σωστές κινήσεις και πολύ προσπάθεια να διαφυλάξει στο μέγιστο δυνατό το εργασιακά κεκτημένα των καλλιτεχνών . Η Τρόικα φαίνεται να κατανοεί τον ειδικό τομέα της λυρικής τέχνης. Γι αυτό και η Λυρική συνεχίζει να προσφέρει υψηλό επίπεδο καλλιτεχνικών παραγωγών , με τάσεις ανόδου , μέσα στις αντιξοότητες της κρίσης.
- Πόσο εύκολα προσαρμοστήκατε στο καλλιτεχνικό περιβάλλον της Λυρικής Σκηνής? Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε;
Δεν μπορώ να πω ότι είχα ιδιαίτερες δυσκολίες προσαρμογής , γιατί όταν ανέλαβα ήμουν ήδη αρκετά έμπειρος στην καλλιτεχνική διεύθυνση μουσικού συνόλου. Ωστόσο τα διοικητικά μου καθήκοντα , είναι ένας τομέας ευθύνης που απαιτεί και την ειδική εμπειρία του χώρου της Λυρικής και αυτό μπορεί να αποκτηθεί σιγά -σιγά , με το χρόνο.
- Σε πόσες παραστάσεις συμμετείχατε ?
Κάπου κοντά στον αριθμό 100 είναι οι παραστάσεις που συμμετείχα τα δύο χρόνια που είμαι στη Λυρική. Τόσκα , Τροβατόρε , Μανόν Λεσκώ , Μαγικός Αυλός , Σικελικός Εσπερινός , Ιπτάμενος Ολλανδός , Μαντάμ Μπαττεφλάι , Σταχτοπούτα , Ριγκολέτο , Μάκβεθ , Ντον Τζιοβάννι , Οθέλλος και αρκετές ελληνικές και ξένες οπερέτες .
- Ποιες από αυτές σας άγγιξαν περισσότερο;
Αν και στη λόγια μουσική , κατατάσσω τον εαυτό μου πιο κοντά στην προκλασσική εποχή και τον 20ο αιώνα , μουσικές εποχές με τις οποίες ασχολήθηκα περισσότερο τόσο στις σπουδές μου όσο και στην επαγγελματική μου πορεία πριν τη Λυρική , στο νέο για μένα μουσικό είδος του λυρικού θεάτρου θα μπορούσα χαριτολογώντας να δηλώσω ότι ¨ έκαστος στο είδος του και οι Βέρντι και Πουτσίνι ....στις όπερες ¨.
- Tι να περιμένουμε για το 2015 στο πρόγραμμα της Λυρικής?
Φέτος ξεκινάμε με το ¨ Ετσι κάνουν όλες ¨ του Μότσαρτ , και με τη ¨Φόνισσα¨ του Παπαδιαμάντη σε μια σύγχρονη σύνθεση του Γ.Κουμεντάκη. Συνεχίζουμε το χειμώνα με ¨ Μποέμ ¨ του Πουτσίνι, ¨ Τριστάνος και Ιζόλδη ¨ του Βάγκνερ , ¨ Τραβιάτα ¨ του Βέρντι , και τέλος στο Ηρώδειο θα ανεβάσουμε ¨ Τόσκα ¨ του Πουτσίνι και ¨ Δύναμη του πεπρωμένου ¨ του Βέρντι . Είναι μία ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα χρονιά τόσο από άποψη παραγωγών όσο και από την άποψη ότι είμαστε ένα βήμα πριν τη μεταφορά μας στο καινούριο υπερσύγχρονο κτίριο της Νέας Εθνικής Λυρικής Σκηνής του Ιδρύματος Νιάρχου. Μία ιστορική στιγμή για το ένα και μοναδικό λυρικό θέατρο της χώρας.
- Αλήθεια, ποιο είναι το κοινό της Λυρικής Σκηνής αυτή την εποχή της κρίσης? Είναι εντυπωσιακή η παρουσία του κοινού στις παραστάσεις. Σε όλες η αίθουσα είναι ασφυκτικά γεμάτη. Ποιοι όμως κάθονται στις αναπαυτικές πολυθρόνες της Λυρικής Σκηνής.
Υπάρχει το παραδοσιακό κοινό της Λυρικής , η πιο ευκατάστατη ας πούμε οικονομική τάξη , που ανέκαθεν παρακολουθεί παραστάσεις όπερας , όμως υπάρχει και η νεότερη γενιά , η πιό μή κατασταλαγμένη οικονομικά. Υπάρχουν νεαροί θεατές που πλέον έρχονται με το τζιν και τη βερμούδα τους σε μια παράσταση όπερας στο θέατρο ή στο Μέγαρο ή στο Ηρώδειο . Το θεωρώ θετική εξέλιξη στο χώρο της όπερας , που παλαιότερα είχε αυστηρότερους ενδυματολογικούς κανόνες για το κοινό. Οι κανόνες πιθανόν να ήταν σωστοί για παλαιότερη εποχή , σήμερα όμως η Λυρική βγαίνει έξω στη γειτονιά , στην κοινωνία, εκσυγχρονίζεται , εξελίσσεται και προσαρμόζεται στη σύγχρονη εποχή.
- Οι νέοι στην ηλικία θεατές, από πού προέρχονται?
Κυρίως είναι σπουδαστές κλασσικής μουσικής , εξειδικευμένο κοινό ή φίλοι που συνοδεύουν τους εξειδικευμένους.
- Θα μπορούσε η όπερα να βγει στις γειτονιές της πόλης? Ακόμα και στις πιο λαϊκές γειτονιές?
Υπάρχει ένα πρόγραμμα στη Λυρική που ονομάζεται "Όπερα βαλίτσας" . Πρόκειται για παραστάσεις γνωστών έργων όπερας ,που έχουν προσαρμοστεί μουσικά και τεχνικά για μικρότερες σκηνές. Με τις παραγωγές αυτές η Λυρική βγαίνει στον κόσμο , το μέχρι χθες απρόσιτο για τον πολύ κόσμο λυρικό θέατρο παρουσιάζεται στη γειτονιά , στην επαρχία. Η όπερα δεν είναι είδος για τους λίγους αλλά για τους πολλούς, σήμερα είναι πιο εμφανές από ποτέ.
- Εάν κάποιος «ευεργέτης» κάποιος «χορηγός» σας πρόσφερε στην Κεφαλονιά ένα θέατρο να το διαχειριστείτε όπως νομίζετε, τι θα παρουσιάζατε;
Παραστάσεις που ικανοποιούν , ευχαριστούν , διασκεδάζουν αλλά και εκπαιδεύουν , ψυχαγωγούν , μορφώνουν ,προβληματίζουν , από όλα τα είδη.
Αλλά μιας και μιλάμε για θέατρο θέλω να πω για αυτό του Αργοστολίου, του οποίου η μόνιμη χρήση για τα δημοτικά συμβούλια δείχνει τουλάχιστον έλλειψη σεβασμού σε έναν χώρο ορόσημο για την πολιτιστική δράση του νησιού.
Κάνω έκκληση να παραμείνει το θέατρό μας αυτό που ήταν πάντα, δηλαδή χώρος πολιτισμού . Η μόνιμη χρησιμοποίησή του για δημοτικά συμβούλια μαρτυρά την έλλειψη της ιστορικής γνώσης του τι ήταν ο Κέφαλος για τον Αργοστολιώτη από τον προηγούμενο ακόμα αιώνα , αλλά και από άποψη σημειολογίας , αυτού του είδους η χρήση , αποτελεί ταφόπλακα στον τοπικό πολιτισμό.
-Είναι κρίμα που δεν υπάρχει καλοκαιρινό θέατρο στην Κεφαλονιά..
Φανταστείτε τώρα , είμαστε νησί ,που περιμένει να ζήσει από τον τουρισμό, και δεν έχουμε έναν καλοκαιρινό χώρο κατάλληλα φτιαγμένο για πολιτιστικές εκδηλώσεις. Οι φιλοξενούμενοι και οι τοπικοί θίασοι , συγκροτήματα , καλλιτέχνες, χορωδίες , ορχήστρες και το κοινό τους , περιπλανιόνται από σχολικές αυλές , γήπεδα, στο μπαστούνι και στην πλατεία.
- Για έναν καλλιτέχνη της όπερας, τι σημαίνει «λαϊκός πολιτισμός»?
Ο όρος "Λαϊκός Πολιτισμός" καλύπτει ένα ευρύ πεδίο δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων μέσα στο χρόνο, που έχουν διαμορφώσει και προσδιορίσει την ταυτότητα του Παραδοσιακού Πολιτισμού του τόπου. Ειδικότερα, μπορεί κάποιος σήμερα να αναφερθεί στην "υλική" και την "άυλη" πολιτιστική κληρονομιά, με βάση τις μαρτυρίες που έχουν διασωθεί έως τις μέρες μας.
Ο λαϊκός πολιτισμός έχει αποτυπωθεί μέσα από ένα πλούσιο φάσμα δραστηριοτήτων: παραδοσιακοί χοροί και δημώδης μουσική, κεντητική και υφαντική τέχνη, μεταξουργία, αγγειοπλαστική, αρχιτεκτονική, ξυλογλυπτική, λαϊκή ποίηση , μαγειρική κ.α . Όλες αυτές οι τέχνες αποτελούν πολύ χαρακτηριστικές εκφάνσεις τοπικής παράδοσης και εκφράζουν τον ιδιαίτερο εσωτερικό κόσμο και χαρακτήρα των κατοίκων ενός τόπου.
Μουσικός Λαϊκός πολιτισμός είναι η ενασχόληση ,παρακολούθηση , παρουσίαση της μουσικής μητρικής μας γλώσσας. Που για να είναι όντως λαϊκή και αυθεντική πρέπει να την αφήνουμε να πραγματοποιείται ελεύθερα, χωρίς προσχεδιασμένο συντονισμό , αυθόρμητα , αληθινά από αυτούς που έχουν την ικανότητα να την παράγουν .
Δυστυχώς σήμερα που μιλάμε , το μόνο δείγμα λαϊκού πολιτισμού στη μουσική της Κεφαλονιάς , είναι η παρέα του Σέσουλα. Oι κανταδόροι στο σοκάκι του Σέσουλα (κλικ) Αυτοί οι τέσσερις άνθρωποι που βρίσκονται σε ένα στενό και τραγουδάνε όποτε έχουν κέφι για τους φίλους, τους γείτονες και τους περαστικούς, είναι η μοναδική λαϊκή μουσική δράση στο νησί. Όλες οι υπόλοιπες δράσεις στις οποίες παρουσιάζεται το παραδοσιακό τραγούδι της Κεφαλονιάς, είναι οργανωμένες πολιτιστικές εκδηλώσεις , όχι όμως γνήσια λαϊκή αυθόρμητη δράση.
- Το μόνο λοιπόν αυθόρμητο, αυθεντικό μουσικό συμβάν που γίνεται στην Κεφαλονιά είναι η παρέα του Σέσουλα και γιατί μόνο εκεί και μόνο αυτοί ; παλιά υπήρχαν περισσότεροι και νεότεροι . Τι γίνεται τώρα;
Κοιτάξτε, στην Κεφαλονιά για πολιτικούς, κοινωνιολογικούς και πολλούς άλλους λόγους, δεν συνέβηκε αυτό που συνέβηκε στη Ζάκυνθο ή στην Κέρκυρα και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Στη Ζάκυνθο σήμερα υπάρχουν πάνω από 450 νέοι κανταδόροι , 30-35αντάρηδες!! Και σημειώστε ότι η Ζάκυνθος έχει λιγότερο πληθυσμό από την Κεφαλονιά. Οι παλιότερες γενιές της Ζακύνθου δεν δραστηριοποιούνται, έχουν αφήσει το πεδίο στους νέους. Και είναι ερασιτέχνες , δεν ζουν από αυτό, δεν αμείβονται από αυτό.
Πως το εξηγείται αυτό?
Όλα έχουν την εξήγησή τους. Πριν 25 χρόνια που δημιουργήθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας τα θεματικά σχολεία, η Ζάκυνθος και η Κέρκυρα επέλεξαν το Μουσικό Σχολείο. Η Κεφαλονιά το .. αθλητικό! Θυμάστε το Αρρένων που ήταν αθλητικό σχολείο και τελικά έκλεισε ;
Στη Ζάκυνθο , στην Κερκυρα , στο Βόλο κ.α. υπάρχουν ακόμα τα Μουσικά Σχολεία με πλούσια δράση. Αυτά τα σχολεία είχαν ένα πολύ βασικό χαρακτηριστικό από την ίδρυσης τους . Είναι κανονικά σχολεία γενικής διδακτικής όλης, όμως κάθε μέρα όλα τα παιδιά , σε όλες τις τάξεις διδάσκονται μουσική και όργανα . Η μουσική είναι στο κανονικό πρόγραμμα μαθημάτων τους, δεν είναι προαιρετική ύλη. Έτσι μπολιάστηκαν χιλιάδες παιδιά με τη μελωδία και έγινε η μουσική , καθημερινή τους συνήθεια.
Ο νομοθέτης μάλιστα είχε προβλέψει και έδινε το δικαίωμα σε κάθε Δήμο να επιλέξει ένα μουσικό όργανο που κατά την τοπική αντίληψη εκφράζει την παράδοση του τόπου , τη μουσική ταυτότητα της περιοχής και να το κάνει ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ μάθημα σε όλα τα παιδιά, σε όλες τις τάξεις των σχολείων. Η Ζάκυνθος επέλεξε το μαντολίνο.
Αποτέλεσμα; 450 ερασιτέχνες μαντολινίστες το πολύ έως 35 ετών δρουν στο γειτονικό νησί, σήμερα! Ό,τι χρειαστείς για το μαντολίνο θα το βρεις στην Ζάκυνθο.
Αυτό το νησί από μια επιλογή και μία υπογραφή ενός πολιτικού μία κατάλληλη χρονική στιγμή , έχει γίνει το κέντρο του μαντολίνου και πηγή αναφοράς σε όλη την Ελλάδα (και όχι μόνο). Στα υπόλοιπα μέρη τα μουσικά σχολεία έχουν επιλέξει άλλα παραδοσιακά μουσικά όργανα , κι έτσι τονώνεται ο τοπικός μουσικός πολιτισμός. Και στην Κέρκυρα το ίδιο , και στην Πάτρα και στο Βόλο. Μάλιστα μπορεί να θυμάστε κάποιες εκπομπές στην Ε.Ρ.Τ. του Σπ. Παπαδόπουλου ¨ στην υγεία μας¨ που είχε παρουσιαστεί η εξαίσια δουλειά του μουσικού σχολείου Βόλου.
Η δημιουργία των Μουσικών Σχολείων υπήρξε μία από τις πιο σπουδαίες αποφάσεις του Υπουργείου Παιδείας στα πλαίσια της πολιτιστικής αναβάθμισης της χώρας . Όσοι τόποι είχαν ηγέτες με ιστορική και πολιτιστική ευαισθησία εκμεταλλεύτηκαν τα μέγιστα αυτό το θεσμό , και σήμερα γεύονται πολιτιστικούς καρπούς .
- Κι εμείς ;
Για τα δικά μας; Θα σας πω το εξής για να καταλάβουμε την εικόνα. Ο φίλος μαέστρος της Χορωδίας Αργοστολίου Άγγελος Μουρελάτος , είχε τη καλλιτεχνική φιλοδοξία να δημιουργήσει μια μαντολινάτα . Ξεκίνησε ψάχνοντας μέσα στη νέα γενιά και κατέληξε να βρει μόνο τις γυναίκες που είχαν παίξει για τελευταία φορά μαντολίνο , υπό τον Παναγιωτάτο κάπου στο 1970. Επαναλαμβάνω το 1970 , 44 χρόνια πίσω.
Κατά τα άλλα ακούμε μεγαλοστομίες για τη μεγάλη μας ιστορία στη μουσική κ.τ.λ. Ειδικά στη μουσική παραγωγή η Κεφαλονιά έχει καταντήσει να είναι η πλήρης επαλήθευση της παροιμίας ¨ κακό χωριό τα λίγα σπίτια ¨ . Αν δε γίνει ένα ΜΠΑΜ! όλα αυτά τα ξεχνάμε. Έγιναν μεγάλα λάθη στο παρελθόν .
- Δεν μπορεί να διορθωθεί αυτό το λάθος? Δεν μπορούμε να αρχίσουμε τώρα?
Στο πρόβλημα μια είναι η λύση : ΠΑΙΔΕΙΑ! Αυτό βέβαια προϋποθέτει μεγάλη συζήτηση στη τοπική κοινωνία και πολιτική βούληση. Τα Μουσικά Σχολεία δεν δίνονται πλέον τόσο εύκολα , μπορεί όμως να δημιουργηθεί ένα δημοτικό ωδείο ή κάποιος ιδιώτης, χορηγός, ευεργέτης να δημιουργήσει Ωδείο.
Ένα Ωδείο προσεγμένο , με καθηγητές που να έχουν κίνητρο και να μπορούν να εμπνεύσουν τα νέα παιδιά. Ας μην συνεχίσουμε να αφήνουμε τα πράγματα στην τύχη τους.
- Πιστεύετε ότι ο καλλιτέχνης έχει δικαίωμα στην πολιτική δράση, στο δικαίωμα να πολιτευτεί, ή να ασκεί πολιτική κριτική ή πρέπει να ασχολείται μόνο με τη τέχνη του?
Ο καλλιτέχνης είναι κυρίως πολίτης και με αυτή την ιδιότητα έχει υποχρέωση να παρακολουθεί όλες τις διαδικασίες στις οποίες λαμβάνονται αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή τη δική του , της οικογένειάς του, των συνανθρώπων του, της κοινωνίας ,του χωριού , της πόλης , της χώρας , της ηπείρου στην οποία ζει.
Η αδιαφορία για την πολιτική είναι επικίνδυνη για την κοινωνία , αφού είτε το θέλουμε είτε όχι , οι πολιτικές διαδικασίες επηρεάζουν τις ζωές όλων μας.
Εγώ προσωπικά ¨φοβάμαι όλα αυτά που θα γίνουν για μένα , χωρίς εμένα ¨ και το ίδιο θα έπρεπε να φοβόμαστε όλοι.
- Είστε ένας από τους ελάχιστους Κεφαλονίτες καλλιτέχνες σε αυτή την κορυφαία θέση πολιτισμού της χώρας. Σας ζήτησε ποτέ τη γνώμη σας ή τη βοήθειά σας κάποιος εκ των ηγετών του νησιού μας για τα πολιτιστικά μας πράγματα;
Ναί. Αρκετές φορές οι πολιτικοί υπεύθυνοι του πολιτισμού με άκουσαν να μιλάω για θέματα της ειδικότητάς μου. Αλλά κάθε φορά είχα την αίσθηση ότι ακόμα και με όσους μπορούσα να επικοινωνήσω εγκεφαλικά , που και αυτό δε συμβαίνει συχνά , μιλούσαμε διαφορετική γλώσσα στα πολιτιστικά θέματα. Η συζήτηση με τους πολιτικούς , γίνονταν σχεδόν πάντοτε στα πλαίσια του κατά πόσο ήμουν χρήσιμος στο να ικανοποιηθούν δικές τους πολιτιστικές - πολιτικές σκοπιμότητες , με τις οποίες εγώ διαφωνούσα , ή τις είχα ως δεύτερες και χαμηλότερες προτεραιότητες για τον τόπο. Τους έδειχνα το δάσος και νοιάζονταν για το δέντρο, τους μίλαγα για την εξασφάλιση μιας μελλοντικής και διαρκώς εξελίξιμης μουσικής ανάπτυξης στο νησί και μου μίλαγαν για τη περαντζάδα του Λιθόστρωτου , τη Χριστουγεννιάτικη συναυλία κ.τ.λ
Οπότε έχω αποκλείσει εδώ και καιρό ότι κάτι μεγάλο και ουσιαστικό μπορεί να πραγματοποιηθεί στα πολιτιστικά του νησιού μας από πολιτικούς , πέραν μιας απλής διαχείρισης της μέτριας καθημερινότητας.
Και ίσως γι αυτό να μην φταίνε πάντα τα πολιτικά πρόσωπα ως άτομα , αφού και αυτά εκφράζουν τη γενική στάση και τις ανάγκες της πλειοψηφίας της κοινωνίας , οι οποίες πρέπει έτσι κι αλλιώς με κάποιο τρόπο να ικανοποιηθούν.
- Τι κατά τη γνώμη σας απουσιάζει από την πολιτική στον τομέα του πολιτισμού , στην Κεφαλονιά?
Θέλω να πω ότι ο πολιτικός που ασχολείται με τον πολιτισμό (και όχι μόνο) , πρέπει να έχει όραμα και να χαράσσει τέτοιου είδους πολιτικά μονοπάτια , ώστε να ενισχύει τις πιθανότητες αυτό το όραμά του να πραγματοποιηθεί κάποια στιγμή , που έστω και αν ο ίδιος δεν θα είναι παρόν πολιτικά , η κοινωνία να απολαμβάνει τα αποτελέσματα του δικού του αρχικού οράματος.
Αυτός ο τρόπος σκέψης απουσίαζε σε καταστροφικό βαθμό από το νησί μας όλα τα προηγούμενα χρόνια που ¨ λεφτά υπήρχαν ¨, και γι αυτό σήμερα ,που λεφτά ΔΕΝ υπάρχουν , ¨απολαμβάνουμε¨ την επανάληψη της τραγικής μετριότητας , της βασανιστικής ελαφρότητας , της απόλυτης πολιτιστικής και ειδικά μουσικής φτώχειας.
Φταίμε όλοι όμως , και οι πολύ παλιοί και οι προχθεσινοί και οι χθεσινοί και φυσικά οι σημερινοί που απλά το συνεχίζουμε και δεν κάνουμε το ΜΠΑΜ!!!
Τα έχω πει και σε άλλες συνεντεύξεις μου αυτά πιό αναλυτικά και πιο συγκεκριμένα αλλά το μόνο που έχει γίνει είναι ο καθένας που αισθάνεται θιγμένος από μία λέξη ή μια παράγραφο , να αντιδικεί μαζί μου γιατί του χαλάω τη μεγάλη ιδέα που έχει στο μυαλό του , για το πόσο ουσιαστικά πράγματα έχει κάνει κατά τη δική του γνώμη βέβαια, στα πολιτιστικά του τόπου. Το δέντρο και το δάσος που λέγαμε πριν.
Βέβαια η συζήτηση για το ποιος έφταιξε , για να τον κατηγορήσουμε , να του φωνάξουμε για να μαλακώσουμε το θυμό μας ή να βγάλουμε το πολιτικό μας αποθειμένο , δεν έχει καμία πρακτική χρησιμότητα στο παρόν.
Το σημαντικό είναι τι κάνουμε τώρα . Ο πολιτισμός και ειδικά ο μουσικός τομέας στην Κεφαλονιά χρειάζεται τώρα έναν πολιτικό με μακροχρόνιο όραμα και θέληση να το πραγματοποιήσει , αλλά όχι αύριο , ΤΩΡΑ.
- Τι μπορείτε να κάνετε εσείς για την μουσική αναβάθμιση του τόπου μας?
Εγώ αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να κάνω τίποτα παραπάνω από το να παρατηρώ , να κάνω διάγνωση και να μιλάω. Μέχρι εκεί μπορώ να προσφέρω , με κίνδυνο μάλιστα να γίνω γραφικός.
Έστω κι έτσι όμως θα το ξαναπώ για ακόμη μια φορα : Αυτό που λείπει από το νησί μας είναι η μουσική εκπαίδευση.
ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ για να έχουμε μουσικό μέλλον , αφού δεν τα καταφέραμε να έχουμε παρόν
ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ για να φτιαχτεί η επόμενη γενιά Κεφαλονιτών μουσικών. ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ για να εξελίσσονται μουσικά οι μπάντες , οι μαντολινάτες και οι χορωδίες μας και να μη διαλύονται λόγω έλλειψης έμψυχου υλικού
ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ για να μην αναλαμβάνουν την οργανωτική διαχείριση του οποιουδήποτε πολιτιστικού προϊόντος , άνθρωποι που γνωρίζουν τα λιγότερα επί του αντικειμένου και μέσα στην άγνοια τους και παρά τις καλές τους προθέσεις το βουλιάζουν
ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ για να υπάρξουν και ακροατές κατάλληλοι να ακούσουν αυτά που παρουσιάζονται και να μπορούν να διακρίνουν και να απολαύσουν διαφορετικά τόσο το πανηγύρι, όσο μία ουσιαστική καλλιτεχνική έκφραση.
θα μπορούσα να το φωνάξω , αλλά με ακούει κανείς ;
- Εχετε σκεφτεί τι θα κάνετε μετά τη Λυρική? Επιστροφή στο νησί ή αναζήτηση κάτι ακόμα πιο ψηλά στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό? παρατηρώ ότι είστε πιστός στις υποσχέσεις σας και παρά το φορτωμένο σας πρόγραμμα θυμάστε πάντοτε το νησί μας στις μικρές τοπικές εκδηλώσεις θρησκευτικού ή μουσικού χαρακτήρα .
Θα ήμουν αχάριστος αν αγνοούσα τα μέρη , τα γεγονότα και κυρίως τα πρόσωπα με τα οποία ξεκίνησα. Ακόμα και κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στο εξωτερικό προσπαθούσα πάντοτε να δίνω το παρόν , κατά το δυνατόν . Το ίδιο κάνω και τώρα και όσο είμαι καλά θα το κάνω. Το έχω ανάγκη εγώ περισσότερο από όσο το έχει ανάγκη ο τόπος.
Προς το παρόν είμαι πλήρως αφιερωμένος στα καθήκοντά μου στη Λυρική , αφού πρόσφατα ανανεώθηκε η σύμβασή μου . Είναι λοιπόν νωρίς να αποφασίσω ποιο είναι το επόμενο βήμα. Πάντως η επιστροφή στο νησί είναι πάντοτε παρούσα στη σκέψη μου.
- Τι θέση έχει στη ζωή σας η Κεφαλονιά?
Η Κεφαλονιά είναι το σημείο εκκίνησης , η καθημερινή έμπνευση , η συνεχής αναφορά , η αιτία της όποιας επιτυχίας μου και συνεπώς ένα χρέος απλήρωτο.
Ακόμα και αυτά τα αρνητικά του τόπου που ανέφερα προηγουμένως, εμένα προσωπικά μου έδωσαν δύναμη και γνώση να ανταπεξέρχομαι σε δύσκολες συνθήκες.
Η Κεφαλονιά και οι άνθρωποί της μου προσέφεραν, και τους είμαι ευγνώμων !
Σας ευχαριστούμε θερμά για τη τιμή αυτής της συζήτησης..
