Oι ανεμόμυλοι είναι οι Αρχάγγελοι της στεριάς, με την ίδια δοξασία που θεωρούνται τα ιστιοφόρα Αρχάγγελοι του πελάγου! Έχουν λαλιά και δύναμη, διαθέτουν φτερά και φρονιμάδα, μεγαλοπρέπεια και αντοχή! Βλέπουν σύγχρονα μπρος, πίσω και πλάγια και έχουν ευαισθησία στην αγωνία του ανθρώπου που τάχθηκαν να τον υπηρετούν και να τον φροντίζουν, συμμεριζόμενοι τα πάθη και τους πόθους του!
Μιλούν τη γλώσσα του Θεού και μέσα από τις χορδές της αντένας τους ακούεται η απόκοσμη μουσική του σύμπαντος, η υπέροχη και ασύλληπτη, για όσους έχουν μάτια να βλέπουν και αφτιά να ακούνε!
Όπου στηθούν κι όθε σταθούν φέρουν το μήνυμα της ευλογίας και την ικανοποίηση της χορτασιάς, γιατί από τη δούλεψη τους βγαίνει το πιο ποθούμενο απόκτημα του ανθρώπινου ιδρώτα, το ψωμί. Η ομορφάδα τους συναγωνίζεται τη λεβεντιά τους και η ρυθμική τους κίνηση συνθέτει γλυκιές μελωδίες της ζωής και της χαράς. Και της αγάπης και του πόθου. Είναι τα στοιχειά της στεριάς, που της χαρίζουν κίνηση, δύναμη, ρυθμό, παλμό, ανάσα και χάρη, όπως εκείνα τα άλλα στοιχειά, τα καράβια, ζωντανεύουν τη θάλασσα, οργώνοντας βαθιά τα σπλάχνα της, για να τα κάμουν να καρπίσουν και να υποταχθούν στην ανθρώπινη βουλή.
Με τους ανεμόμυλους συνδέονται πλήθος τοπικές και γενικότερες παραδόσεις και δοξασίες. Πολλές προλήψεις έχουν την πηγή σ’ αυτούς και όχι λίγες παροιμίες τους χρησιμοποιούν ως κύριο συστατικό τους! Με τα χρόνια η λέξη που τους προσδιορίζει ξέφυγε από την έννοια ενός εργοταξικού συγκροτήματος και μεταβλήθηκε σε έναν χώρο κοινωνικό που μέσα στη χωροταξική του απομόνωση, πολλές φορές, απόβηκε ο συγκεντρωτικός πυρήνας των πληροφοριών και των γνώσεων μιας κοινωνικής ομάδας και σύγχρονα το εκκολαπτήριο της λαϊκής δημιουργίας στον λόγο και τον ήχο, που ακτινωτά μεταδόθηκε στην λαϊκή δημιουργία, στις γύρω περιοχές!
Σε εποχές που οι πηγές ενέργειας ήταν πολύ περιορισμένες και ο άνθρωπος δεν είχε επιτρέψει στη τεχνολογία να αποβεί ο ρυπαντής του περιβάλλοντος, οι ανεμόμυλοι επρόσφεραν την, σχεδόν ανέξοδη και καθαρή, ενέργεια, την απαραίτητη σε βασικές ανάγκες του.
Οι ανεμόμυλοι τεχνικά συνθέτουν μία ανεμοπαγίδα που επιβάλλει την διέλευση του ανέμου μέσα από κάποιες προσδιορισμένες κατευθύνσεις, μετατρέποντας την ενέργεια της οριζόντιας ροπής σε περιστροφική κίνηση, αρχικά κάθετη και μετά οριζόντια και αυτή, η οποία και αποδίδει το προσδοκώμενο έργο.
Η Κεφαλονιά με την αγροτική της διάρθρωση τα παλιά χρόνια και την αυτάρκεια της οικονομίας της στα ακόμα παλαιότερα, ιδίως σε ό,τι ονομάζουμε σήμερα είδη βασικής διατροφής, ήταν κυριολεκτικά κατάσπαρτη από ανεμόμυλους σε όλη την έκταση και το πλάτος της. Για την ικανοποίηση των αναγκών των εκατοντάδων μικροοικισμών της, που ξέχωρα από την απομόνωσή τους είχαν το, για την εποχή τους, προνόμιο και της αυτάρκειας σε ενεργειακές ανάγκες.
Οι ανεμόμυλοι δεν κτίζονται απαραίτητα σε ξάγναντο, σε «ανεμοδούρι», όπως λαθεμένα πιστεύεται. Πολλές φορές πιστοποιούμε την ύπαρξη τους σε παραλιακές, υπήνεμες φαινομενικά, τοποθεσίες, σε «γλώσσες» ακρωτηρίων, όπου σχηματίζονται περιοδικά ανά εικοσιτετράωρο ισχυρά ρεύματα απόγεια ή άγριες αύρες. Πάντα η θέση του ανεμόμυλου είναι πολύ μελετημένη και το κτίσιμο του απέβαινε η τελική πράξη μιας πολύχρονης χωροταξικής πρόσβασης, και της ύπαρξης ισχυρών ρευμάτων αέρα.
Η αρχιτεκτονική των ανεμόμυλων της Κεφαλονιάς είναι απέριττη και καθαρόγραμμη. Το σχήμα τους αποκλειστικά ελαφρώς κωνικό και η κατασκευή τους από λιθοδομή άριστης τεχνικής με αμμοκονίαμα. Συμμετρικά και απόλυτη η κυρτότητα της επιφάνειας η οποία στις περιπτώσεις που επιχρίζεται (και τούτο είναι σχετικά σπάνιο), γίνεται με ασβεστοκονίαμα, με μεγάλη επιδεξιότητα ώστε να αποδίδεται τέλεια επιφανειακή κύρτωση. Εσωτερικά η λιθοδομή μένει ασοβάντιστη και για οικονομία, μα κυρίως για τεχνικούς λόγους που δεν θα επέτρεπαν στο επίχρισμα να διατηρηθεί ατραυμάτιστο.
Η συγκλίνουσα κωνική στέγη κατασκευάζεται περιστρεφόμενη για να μετακινεί άνετα όλο το σύστημα κατά τη φορά του ανέμου. Η αρματωσιά της είναι από ξυλοκατασκευή με αδιάβροχη επικάλυψη από πισσωμένο χαρτί είτε, αργότερα, με τσιγγολαμαρίνες για να προφυλάσσεται το εσωτερικό από τη βροχή.
Το εσωτερικό του κτίσματος συνθέτει μία διάταξη οδοντωτών τροχών και αξόνων καθέτων και οριζοντίων, που αποσκοπούν να μετατρέψουν την κάθετη περιστροφική κίνηση της εξωτερικής φτερωτής σε οριζόντια εσωτερική, για να κινηθεί το λιθάρι και να επιτευχθεί η άλεση. Για τη σύνθεση αυτή απαιτούνται πλήθος μικροκατασκευές με τις χαρακτηριστικές ονομασίες τους.
Τα λιθάρια είναι δυο. Το ένα ακίνητο και το άλλο περιστρεφόμενο επάνω από το πρώτο. Η ρυθμιζόμενη απόσταση τριβής ρυθμίζει και την ποιότητα του αλέσματος, που για λόγους φθοράς του λιθαριού και χρόνου παραγωγής, ο μυλωνάς ενδιαφέρεται να βγαίνει χονδροκομμένο, ερχόμενος σε διαπληκτισμούς με τους διαμαρτυρόμενους πελάτες του, γιατί έτσι υποβαθμίζεται η ποιότητα του.
Τα Λιθάρια σχήματος στρογγυλού, σαν τεράστιες ρόδες, είναι από συναρμολογημένη πέτρα της Μύλου, η οποία έχει αγριέψει ακτινωτά με ειδικό πελεκάνο. Η εργασία αυτή λέγεται τρόχισμα του μύλου. Πρέπει να καταβάλλεται ιδιαίτερη φροντίδα να μη μένουν κενά ανάμεσα στους αρμούς των τεμαχίων της μυλόπετρας που συγκροτούν τα λιθάρια, γιατί τότε εγκλωβίζουν σπόρους και χονδροκόμματα τα οποία αποδίδονται εις βάρος της ποιότητας του αλέσματος!
Ο μόνος ενδεικνυόμενος τρόπος γεμίσματος αυτών των χασμάτων είναι με ρευστοποιημένη, μετά από τήξη, στίψη, τη γνωστή στιπτίρια, που είναι ακίνδυνο και αβλαβές υλικό, έχει όμως το μεγάλο μειονέκτημα να φθείρεται εύκολα εξουδετερώνοντας το επίσης σημαντικό πλεονέκτημα να τήκεται εύκολα και ρευστή να γεμίζει και τον ελάχιστο πόρο.
Οι μυλωνάδες, στην άγνοιά τους, την αντικαθιστούσαν συχνά με λιωμένο μολύβι, επίσης εύχρηστο στο γέμισμα των οπών που δημιουργούσαν η χρήση, η φθορά της τριβής και η κακή ποιότητα της μυλόπετρας. Τούτο όμως αποτελούσε εγκληματικό λάθος. Γιατί το μολύβι τριβόμενο έμπαινε στο αλεύρι, οπότε με τη διαδικασία της αρτοποίησης μεταβαλόταν σε διαλυτό μόλυβδο του οποίου η εγκατάσταση στο νεφρικό κύτταρο απέβαιναν μοιραία για τον καταναλωτή, με τις νεφρίτιδες που προκαλούσε τις, πολλές φορές, θανατηφόρες! Για τούτο με νομοθετική επιβολή απαγορευόταν η χρήση μολύβδου στις μυλόπετρες και η ανίχνευση του αποτελούσε αδίκημα αυτεπάγγελτα διωκόμενο.
Ο ανεμόμυλος κτίζεται κοντά σε χωριό, σε μέρος προσπελάσιμο από υποζύγια, από όπου περνά ισχυρό ρεύμα αέρα. Δεν υπάρχει ωράριο εργασίας, μήτε ημέρα ανάπαυσης, ξέχωρα από τις μετρημένες δεσποτικές γιορτές οπότε:
Αργούν οι μύλοι, αργούν οι δούλοι κι οι γαϊδάροι σχόλην έχουν.
Την ένταση της δουλειάς την ρυθμίζει η ανάγκη, η εποχή και ο καιρός! Για τούτο ο ανεμόμυλος είναι σε ετοιμότητα καθόλο το εικοσιτετράωρο! Για να ειδοποιηθούν οι ενδιαφερόμενοι, πριν ανοίξουν όλα τα πανιά και μπει ο μύλος σε λειτουργία, συνήθιζαν να ξεδιπλώνουν το ένα πανί να αντικρίζεται από μακριά σας ειδοποιητήριο. Ο μύλος δούλευε και το βράδυ, φωτισμένος στο εσωτερικό με λαδοφάναρα που έκαιγαν χωρίς διακοπή. Και τούτο ιδίως το καλοκαίρι με τις όμορφες νύκτες τις γεμάτες μυστήριο και διάθεση για συναναστροφή. Κύρια προϊόντα που άλεθε, ήταν στάρι ή κριθάρι. Πολλές φορές και τα δυο αυτά δημητριακά αναμειγμένα, το γνωστό στόσμιγο.
Το κουβάλημα του αλέσματος γίνεται μέσα σε σακιά φορτωμένα σε γαϊδούρια. Πολλές φορές τη μεταφορά την κάνουν οι γυναίκες του σπιτιού με τα σακιά πάνω στα κεφάλια τους. Με τον ίδιο τρόπο θα κουβαλήσουν στο σπίτι και το αλεύρι που προσμένει όλη η οικογένεια να δειπνήσει. Συνήθως η αναμονή γίνεται στον αυλόγυρο του μύλου και από το άλεσμα αυτό ο μυλωνάς θα κρατήσει το 10% για δικαίωμα αλεστικών, το λεγόμενο αξάι η ξάι.
Η άμεση παραλαβή γίνεται είτε γιατί δεν υπάρχει εμπιστοσύνη πως δεν θα νοθευτεί το άλεσμα με κατώτερης ποιότητας, είτε γιατί, το συνηθέστερο, το αναμένει η οικογένεια να καλμάρει την πείνα της. Έτσι με τη αναμονή, πολλές φορές, φθάνει το βράδυ, η νύχτα με τους πειρασμούς και τα φαντάσματά της που ξυπνά τους πόθους και κάνει την σάρκα πιο ποθιτή και πιο αδύναμη.
Ο μυλωνάς, που όχι σπάνια είναι γένους θηλυκού, δεν είναι ο απομονωμένος κτηνοτρόφος ή ο ακοινώνητος αγρότης! Ίσως νά ναι και ένα απ’ αυτά. Κυρίως όμως είναι «ο Μυλωνάς» και έτσι τον ξέρουν όλοι και με αυτό το προσωνύμιο χαρακτηρίζεται, γιατί είναι αναβαθμισμένο και επικαλύπτει τα όποια άλλα. Γνωρίζει περιστατικά, γεγονότα, οικογενειακά μυστικά και αποκρυμμένα συμβάντα. Έχει γνωριμίες με όλα τα άτομα της μικροκοινωνίας του, μιλάει με ευφράδεια και πειθώ, αν τύχει μάλιστα να ‘χει και καλό παρουσιαστικό, τότε είτε σερνικός είτε θηλυκός, έχει και κατακτήσεις!
Εκεί στη νύχτα με την απομόνωση, τη μουσική της φτερωτής και τη μοσχοβολιά του αλέσματος, ξανάβουν οι πόθοι, δημιουργώντας ερωτικά συμπλέγματα όχι απαραίτητα νόμιμα με την ηθικίστικη έννοια. Για τούτο ο μυλωνάς, ακόμα και μπασμένος στα χρόνια, είναι ο πειρασμός που καραδοκεί και σπάνια αφήνει αμαγάριστα τα στεφάνια, που όταν δεν νηστεύουν αναγκαστικά, η μανία της ερωτικής βρώσης τους έχει αμβλύνει την συζυγική επιθυμία.. Όταν μάλιστα αυτό το εκμαυλιστικό πόστο το κατέχει γυναίκα, νέα και ευπρόσωπη, τότε οι κατακτήσεις της μετριώνται με την αντοχή της και όχι με το φρένο της καθιερωμένης ηθικής!
Έτσι η έννοια μυλωνάς ή μυλωνού, ξέφυγε από την απλή ερμηνεία μιας εργασιακής απασχόλησης και αναπτύχθηκε σε μία μορφή πολυγαμικής νοοτροπίας, απρόσιτης, δελεαστικής και απαγορευμένης για τους πολλούς. Σε εποχή μάλιστα που μόνο η αναφορά της προκαλούσε την εύλογη λαϊκή αντίδραση σε όσους την θεωρούσαν απροσπέλαστη και τη ζήλια σε όσους την επιδίωκαν.
Το ζύγισμα, τόσο στην παραλαβή όσο και κατά την απόδοση, γίνεται με στατέρι σιδερένιο που πολλές φορές τα σταθμά του είναι από πελεκημένη αγριόπετρα.
Αυτά τα σταθμά δεν είναι πάντα έγκυρα ούτε και η χρήση τους ειλικρινής. Υπάρχουν άλλα για την παραλαβή και άλλα για την απόδοση και τούτο σε εποχή που η πενιχρή απολαβή εισοδήματος μηχανεύεται κάθε μέσο για να το αυξήσει. Για τούτο, από τα παλιά χρόνια, οι μυλωνάδες κατηγορούνται για «σκαρσομέτρι», ζυγοκλοπή, και για το λόγο αυτό η Αρχή επιβάλλει δικά της έγκυρα σταθμά με την πιστοποίηση της γνησιότητας τους, σύγχρονα με τις κυρώσεις για όποιον θα παρανομήσει.
Σοβαρή ευθύνη είχαν οι μυλωνάδες και για την ποιότητα του αλέσματος που παρήγαγε ο μύλος τους! Γιατί όπως αναφέρθηκε, για να μειώνονται οι φθορές της μυλόπετρας και να επιταχύνεται ο χρόνος του αλέσματος, την ερύθμιζαν ελλειπή, με αποτέλεσμα το προϊόν να βγαίνει χονδροκομμένο. Τούτο επέφερε κυρώσεις και οικονομικές και ποινικές εφόσον ο προστρέχων θα δικαιωνόταν με βάση το δείγμα που έπρεπε να προσκομίσει, όπως πιστοποιείται από πολλά έγγραφα του Τοπικού Ιστορικού Αρχείου της Κεφαλονιάς.
Η συγκρότηση του μύλου δεν συνθέτει μικροκοινωνία, όπως πολλές άλλες επαγγελματικές ασχολίες και παραδοσιακές δραστηριότητες. Αποτελεί μονοκρατία και μάλιστα της ακραίας μορφής! Και στις ελάχιστες ακόμα περιπτώσεις που ο μυλωνάς επικουρείται στο έργο του, τούτο γίνεται από στενό οικογενειακό του πρόσωπο και πάντα κάτω από την απόλυτη και αυστηρή επιβολή του!
Για τούτο ο μυλωνάς και τις ώρες ακόμα που ο μύλος αργεί, είτε από άπνοια είτε από έλλειψη αλεστικών, δεν συμπαρασύρεται μακριά σε άλλες δραστηριότητες αλλά προσπαθεί να βρίσκεται στο χώρο του μύλου του, που αποτελεί γι ‘ αυτόν, όχι απλώς το επαγγελματικό του στέκι αλλά το οικοδόμημα της κυριαρχικής του έκφρασης. Κάτι σαν ανάκτορο, πύργος, κάστρο!!! Εδώ θα τον βρει και ο αργόσχολος και ο πολυάσχολος και ο αδιάφορος και ο σχολαστικός, και ο περίεργος και ο φλύαρος και ο ψιθυριστής, για να συνδιαλλαγούν μαζί του, να τον συμβουλευθούν, να τον ενημερώσουν, να τον κατατοπίσουν και να τον αντλήσουν από αυτόν τα όσα τους ενημερώσουν.
Ο μυλωνάς τα ξέρει όλα και ένα παραπάνω, απόσα όλοι οι γύρω που τον συναναστρέφονται, λέει γι’ αυτόν το περιβάλλον του. Η επαφή και η επικοινωνία του με πρόσωπα απομονωμένα και ακοινώνητα, που έχουν ανάγκη να εκδηλωθούν, τον μεταβάλλει σε εξομολόγο τους, κοινωνό των προβλημάτων τους, των επιδιώξεων τους, ακόμα και των ονειροφαντασιώσεών τους!
Όλοι ζητούν τη γνώμη του, υπερβάλλοντας τις γνώσεις του, δέχονται τη συμβουλή του και επιδιώκουν να ενημερωθούν μέσα από τις πληροφορίες του. Οι ατελείωτες ώρες της αναμονής, κάτω από τους μονότονους κτύπους της φτερωτής που πρέπει να γεμίσουν με λέξεις, κάνουν τον μυλωνά εξαιρετικά ευφράδη, στα όρια της φλυαρίας!
Γίνεται άριστος αφηγητής για νά’ ναι ανέκτος, επιδέξιος πληροφοριοδότης για νά ‘ναι περιζήτητος και μεθοδικός παραμυθάς για νά ‘ναι αρεστός. Και όταν το γεγονός είναι περιορισμένο σε ενδιαφέρον, διάρκεια και βαρύτητα, τότε επιστρατεύεται η φαντασία και η μυθοπλασία που το πλουτίζει, το μεγεθύνει και το βαθαίνει στο χρόνο και το ενδιαφέρον.
Οι καλύτεροι παραμυθάδες βγήκαν κάτω από τις φτερωτές και τα ωραιότερα δημοτικά δημιουργήματα, του καημού, του πάθους, του πόθου, του πένθους και της ανταμοιβής, σε πεζό και έμμετρο, συντέθηκαν δίπλα στις μυλόπετρες που η μια τους ακίνητη, δέχεται τις ερωτικές τριβές της άλλης για να παραχθεί, εκτός από το αλεύρι του φυσικού σπόρου, και το πνευματικό παράγωγο της λαϊκής ευαισθησίας.
Εδώ σ’ αυτούς τους χώρους, κάτω από τους ρυθμικούς κτύπους, ο λόγος με τη σύμπραξη του ιδανικού ρυθμού της φτερωτής αποκτά μέτρο, τόνο, ηχόχρωμα, διαύγεια. Από πεζό γίνεται ποιήμα και στη συνέχεια τραγούδι μελωδικό, που η συναναστροφή το προβιβάζει σε πολύφθογγο αρμονικό και παραστατικό, χάρη στις κινήσεις που το συντροφεύουν! Γιατί είναι τέτοιο το περιβάλλον που όχι μόνο τον ιδιοκτήτη και κυρίαρχο του χώρου και της νοοτροπίας, μα και όσους, την κάθε στιγμή, τον περιστοιχίζουν, είτε από έξαρση είτε από συνεργασία, τους ευαισθητοποιεί και τους συνεπαίρνει σε επίπεδο δημιουργίας καλλιτεχνικής και σύμπραξης αρμονικής!
Κάθε ανεμόμυλος και ένας θρύλος!!! Κάθε θρύλος με το στοιχειό του το γνώριμο και ονοματισμένο,που έχει ιστορία και φήμη, για τις πράξεις της ζωής του, τις αμαρτίες και ολισθήματα του μα και για τι μεταθανάτια καμώματά του. Άλλοτε η συμπεριφορά του είναι άκακη και κωμική και άλλοτε γεμάτη μυστικοπάθεια που φέρνει ψυχοπλάκωση σε όσους, με κράση αδύνατη, την ακροώνται.
Το στοιχειό του μύλου είναι συνήθως κάποιος πρωτοοϊδιοκτήτης φημισμένος για την επιρροή του, τη δράση του ή τον ερωτισμό του, που βρέθηκε αυτός ο τρόπος να περάσει στην αθανασία. Είναι πνεύμα αγαθοποιό και φιλάνθρωπο που φροντίζει το μύλο, προστατεύει όσους μένουν κάτω από τη στέγη του και ενδιαφέρεται για την ποιότητα των προϊόντων που παράγει. Στις δύσκολες στιγμές επεμβαίνει πάντα για να ευεργετήσει ή να επανορθώσει κάποια αστοχία που μήτε ο χώρος μήτε η νοοτροπία την ανέχονται.
Υπάρχουν όμως και τα ανήσυχα και ενοχλητικά στοιχειά, κάποτε κακοποιά από μνησικακία ή εκδικητικότητα. Αν στο μύλο συνέβηκε φονικό, γεγονός ασυμβίβαστο για τον λαϊκό στοχαστή, γιατί ο μύλος έχει την ιερότητα της εκκλησίας, τότε το πνεύμα του σκοτωμένου θα τον στοιχειώσει, βασανίζοντας μέχρι εξαγνισμού, όσους τον χρησιμοποιούν!
Το ίδιο συμβαίνει αν στον ανεμόμυλο βρήκαν καταφύγιο ρέμπελοι και περιθωριακοί. Απόβλητοι της κοινωνίας ή απείθαρχα εκβλάσματα της, που η τελική τους κατάληξη ήταν ο βίαιος θάνατος. Τα πνεύματά τους επισκέπτονται περιοδικά το μύλο όχι σαν προστάτες του, μα σαν ταραχοποιά στοιχειά όπως υπήρξαν και στη ζωή, για να ζημιώσουν και τη λειτουργικότητα του μα και στην παραγωγή και όσους αποτολμούν να εμπιστευτούν τη στέγασή τους σ ‘ αυτόν. Έτσι και μόνο εκδικούνται για το κακό που τους έγινε.
Καθ όλη τη μακραίωνη διαδρομή τους, που ίσως η αφετηρία της χάνεται στα απρόσιτα βάθη των εφηβικών μεταλλάξεων του ανθρώπινου είδους, οι ανεμόμυλοι της Κεφαλονιάς είχαν μία και αποκλειστική λειτουργικότητα. Εκείνη που αφορούσε στη διαδικασία της μετατροπής του δημητριακού σπόρου σε αλεύρι. Και χωρίς υπέρβαση ή παραβίαση αυτού του κυρίαρχου ρόλου, ταυτόχρονα και παράλληλα με τη διαδικασία της άλεσης ο μυλωνάς μετατρέπεται σε Άδωνη, ή Απόλλωνα!!! Κάποτε και σε Αίσωπο, Λουκιανό ή Ορφέα! Συνεπικουρούμενος στους ψυχογενείς και όχι ασήμαντους αυτούς ρόλους του από τις περιστάσεις, το περιβάλλον και τις ευκαιριακές συγκυρίες, που του προσφέρονται, για να τον μεταβάλλουν σε αποδέκτη των ευαισθησιών της μικροκοινωνίας που τον περιστοιχίζει.
Υπήρξαν όμως και ανεμόμυλοι, επάνω σε σταυροδρόμια, που ξεπερνώντας τον αλεστικό ρόλο τους έμειναν ονομαστοί, όχι για την ποιότητα του αλέσματος και τη φυσιογνωμία του ιδιοκτήτη τους, αλλά σαν εντευκτήρια των λαϊκών τάξεων. Κατά τις εξορμήσεις τους την Κυριακή και τις αργίες, μετά τον περίπατο, οι μοναχικοί ή συντροφικοί εκδρομείς έβρισκαν κρασί και παξιμάδι να δροσίσουν το στόμα τους και να προθερμάνουν την διάθεση για παιγνίδι ή δημιουργία καλλιτεχνική! Έτσι συναρμολογούνταν οι ανεκτίμητες εκείνες συναναστροφές που δεν εκτόνωναν μόνο τα πάθη και τα άγχη, με τη εξομολόγηση και την συνακρόαση, αλλά απέβαιναν και ο συντελεστικός παράγοντας στην παράδοση και τη λαϊκή καλλιτεχνική παραγωγή του λόγου, του στίχου και του ήχου!
Δυο τέτοιοι ανεμόμυλοι, κοντά στο Αργοστόλι, ήταν εκείνος του Δεκατρή, λίγα μέτρα απόσταση από τη βρύση της Σισιώτισσας, το αποκούμπι των περιπατητών του γύρου του Κουτάβου, και ο άλλος, ψηλά στην ράχη της Αγίας Κυριακής, ο μύλος του Χαράβοντα, το ξεκούρασμα των εκδρομέων του τακτικού απόγυρου από Κομποθεκράτα, δια της Γεωργικής Σχολής, σε Φαραώ. Δυο διαδρομές πολύ συνηθισμένες στην προτίμηση των λαϊκών και μικροαστικών τάξεων των περασμένων γενεών.
Εκτός από το κρασί και τη γαλέτα, για την απαραίτητη ριγανάδα, που επρόσφεραν στους θαμώνες τους, στους μύλους αυτούς άφηναν και τα μπούκια, οι φανατικοί παίκτες του λαϊκού αυτού παιγνιδιού που αποτελούσε την αποκλειστική, κατά Κυριακή, διασκέδασή τους, με ομαδική παρακολούθηση, ενδιαφέρον και συμμετοχή αναγνωρισμένων δεξιοτεχνών, στους οποίους πολλοί επόνταραν τις πεντάρες τους. Επρόκειτο για ένα φίλαθλο ανταγωνισμό, σε επίπεδο ομαδικής υστερίας, που μόνο με το σύγχρονο ποδόσφαιρο μπορούσε να συγκριθεί.
Κείμενα – Παρουσίαση: Αγγελοδιονύσης Α. Δεμπόνος
Το κείμενο αυτό, μαζί με τις παραπάνω φωτογραφίες έχουν δημοσιευτεί στο βιβλίο του συγγραφέα με τίτλο: «η Κεφαλονιά του θρύλου και της Παράδοσης», Αργοστόλι 1993. Στο βιβλίο αυτό μπορείτε να βρείτε και πρόσθετες πληροφορίες πάνω σε συγκεκριμένα σημεία του.
