Θυμάμαι γύρω στο ΄80, τη θέση που είχε το μνημείο της Καμπάνας, στην κεφαλλονίτικη μυθολογία μου. Ένα ιστορικό μνημείο, που γνώρισα από τις αφηγήσεις των παλιών, και το οποίο για κάποια χρόνια ήταν γιαπί. Έστω κι έτσι, τότε, αποτελούσε αναπόσπαστο σημείο της πόλης, συνδεδεμένο, τόσο με την ιστορική μνήμη, όσο και με την καθημερινότητα. Αργότερα, ολοκληρώθηκε η οικοδόμησή του, παίρνοντας την σημερινή του μορφή.
Το ρολόι της Καμπάνας, όσο και η αντίστοιχη ομώνυμη πλατεία, συνδέεται με την περίοδο της Ενετοκρατίας και τηςΑγγλοκρατίας και βρίσκεται προς το τέλος του Λιθοστρώτου, που τότε ονομαζόταν οδός Κρανίων. Υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε γύρω στο 1790, ο «Πύργος του Ωρολογίου», σχεδόν τρεις ορόφους πιο ψηλά από τα υπόλοιπα κτήρια της πόλης. Η πλατεία τότε ονομαζόταν Πλατεία του Αγίου Μάρκου και η καμπάνα του ρολογιού και ο χαρακτηριστικός ήχος της, έδωσαν τελικά στον πύργο και σε ολόκληρη την πλατεία την ονομασία που διατηρούν ως και σήμερα: «Πλατεία και Πύργος Καμπάνας».
Το 1797, η πλατεία του Αγίου Μάρκου, μετονομάσθη σε Πλατεία Ελευθερίας, όταν οι Γάλλοι Δημοκρατικοί, μεταλαμπάδευσαν στον νησί το πνεύμα και τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και σε τούτη την πλατεία κάηκε το Χρυσό Βιβλίο των Ευγενών της Κεφαλλονιάς (Libro d’oro), ενώ φυτεύτηκε το Δένδρο της Ελευθερίας. «Το δέντρο αυτό τη Ελευθερίας στη Σπιανάδα- σύμβολο της κατάλυσης της Βενετσιάνικης κυριαρχίας και της ανακήρυξης της Δημοκρατίας, κατά την εμφύτευσή του ευλογήθηκε από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Κεφαλλονιάς και Ζακύνθου Ιωαννίνιο Άννινο. Τα πλήθη χόρευαν, ζητοκραύγαζαν και τραγουδούσαν τη Μασσαλιώτιδα και έκαιγαν τη λεγόμενη “Χρυσή Βίβλο”. Ανάρτησαν γύρω από το δέντρο επιγραφές στις οποίες τονιζόταν ότι, η αγάπη προς την πατρίδα και το μίσος στα προνόμια είναι οι βάσεις της Δημοκρατίας και, η Ενότητα και Αδελφοσύνη όλων των πολιτών είναι η δύναμη της Δημοκρατίας»(Σπύρος Λουκάτος, ιστορικός , στην Εφημερίδα των Κεφαλλήνων ΟΔΥΣΣΕΙΑ). Μα από τότε, μέχρι τη σύγχρονη εποχή, σαν η ιστορική μοίρα να ταύτισε την πλατεία τση Καμπάνας ως τόπο αντίστασης, σημειώθηκαν, πολλές άλλες εθνικοαντιστασιακές πράξεις και εκδηλώσεις, για τις οποίες θα γίνει αναφορά σε προσεχή μας ανάρτηση.
Η καμπάνα του ρολογιού χτυπούσε τις ώρες και τα ημίωρα και καθόριζε την αρχή και την λήξη κάθε δραστηριότητας στην πόλη την εποχή που λίγοι πολίτες είχαν δικό τους ρολόι. Η καμπάνα ανάγγειλε και τα μεγάλα χαρμόσυνα γεγονότα (π.χ. εθνικές και εκλογικές νίκες), ενώ μαρτυρείται πως κάποιες φορές έσπασε από τον ενθουσιασμό αυτών που την σήμαιναν καθώς γινόταν ταυτόχρονα το μηχανικό και το ανθρώπινο χτύπημα της καμπάνας. Η κεντρική πύλη του πύργου του ρολογιού μέχρι το1900-1910 ήταν τοξοειδής με εντοιχισμένο ανάγλυφο που αναπαριστούσε δύο χέρια σε χειραψία: επρόκειτο για το μεσαιωνικό έμβλημα της Κεφαλλονιάς, που κοσμούσε όλα τα δημόσια κτήρια της εποχής και είναι το το έμβλημα των μοναχών του Τάγματος του Αγίου Φραγκίσκου της Ασσίζης.
Κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας και συγκεκριμένα το 1857, ο Πύργος Καμπάνας υψώθηκε κατά τρία περίπου μέτρα για να δεχθεί καινούριο μηχανισμό τελευταίας τεχνολογίας, κατευθείαν από το Λονδίνο! Ειδικός «χορδιστής» φρόντιζε για την ακριβή λειτουργία του, ενώ μετά την Ένωση των Επτανήσων (1864), την αρμοδιότητα αυτή είχε ειδικός υπάλληλος του Δήμου. Σύμφωνα με τον ιστορικό Σπύρο Λουκάτο, επί Αγγλοκρατίας, η πλατεία της Καμπάνας ήταν τόπος των βασανιστηρίων και μαρτυρίων των αντιστασιακών του νησιού, οι οποίοι τις περισσότερες φορές υφίσταντο δημόσιο μαστίγωμα.
Επίσης,
Στις 12 Αυγούστου του 1953 σημειώθηκε ο καταστροφικός σεισμός και ο πύργος του ρολογιού κατέρρευσε. Ότανανασύρθηκαν τα ερείπια η καμπάνα βρέθηκε θαμμένη αλλά ακέραιη. Ο Πύργος ανοικοδομήθηκε μέσω εράνου με πρωτοβουλία της Κεφαλονίτισσας Μαριγούλας Αλιβιζάτου, η καμπάνα τοποθετείται εκ νέου στη θέση της και το1985 το ρολόι λειτούργησε για πρώτη φορά μετά από τον σεισμό.
Σήμερα, την πλατεία τση Καμπάνας, εκτός από τον Πύργο-ρολόι, σηματοδοτούν οι τέσσερις αιωνόβιοι φοίνικες (σχεδόν 150 ετών), αλλά και τα παρακάτω μνημεία:
Στο κέντρο της πλατείας Καμπάνας, υπάρχει η χαρακτηριστική τρόμπα-αντλία αρτεσιανού φρέατος, μια βρύση από την οποία παλαιότερα έτρεχε πόσιμο νερό και χρησιμοποιήθηκε για την ύδρευση μέρους της παλιάς πόλης του Αργοστολίου.
Στην άκρη της πλατείας, υπάρχει γλυπτό μνημείο αφιερωμένο στην Εξέγερση του Πολυτεχνείου, το 1973 κατά της Χούντας των Συνταγματαρχών. Πρόκειται για ορειχάλκινο έργο του Κεφαλονίτη καλλιτέχνη Μεμά Καλογηράτου που στήθηκε εδώ το 2010. Παριστάνει δύο μορφές νέων, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, που βρίσκονται πολύ κοντά, δίνοντας το αίσθημα της ενότητας που διακατείχε τους αγωνιστές.
Το 2000, ιδρύθηκε η Κοι.Σ.Π.Ε. «Ρότα» του Δήμου Αργοστολίου, με σκοπό την απασχόληση άνεργων νέων και ΑΜΕΑ. Στεγάστηκε στον Πύργο της Καμπάνας, καταλαμβάνοντας το ισόγειο του κτίσματος. Λειτουργούσε ως παραδοσιακό καφενείο με τοπικά αναψυκτικά και γλυκά και διέθετε πρατήριο πώλησης των παραδοσιακών προϊόντων που παρασκεύαζαν οι εργαζόμενοι του καφενείου. Παράλληλα ήταν ανοικτό στο κοινό που επιθυμούσε να επισκεφτεί το ιστορικό κτίριο και το ρολόι του Πύργου της Καμπάνας.
Το Μάιο του 2013 αποφασίστηκε από το Δήμο Κεφαλλονιάς η διακοπή της λειτουργίας του καφενείου με αιτιολογία τη μη-βιωσιμότητα της κοινωνικής επιχείρησης λόγω συσσώρευσης χρεών. Η υπόθεση απασχόλησε έντονα την τοπική κοινωνία, ενώ κοινοποιήθηκε αναφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εναντίον του Δήμου, για έλλειψη ευαισθητοποίησης απέναντι σε ΑΜΕΑ. Το Καφενείο παραμένει κλειστό και το κτήριο της Καμπάνας δεν είναι επισκέψιμο.
Δημήτρης Ναπ.Γ