Τρίτη 9 Νοεμβρίου 2021

Κοργιαλένειο Μουσείο - Το έκθεμα του Νοεμβρίου: Αντικείμενα τα οποία χρησιμοποιούνταν ως θερμάστρες


 

Το έκθεμα Νοεμβρίου 2021

Προχωρώντας προς τον χειμώνα, διαλέξαμε ως έκθεμα του μήνα Νοεμβρίου τρία αντικείμενα από τις συλλογές μας, τα οποία χρησιμοποιούνταν ως θερμάστρες. Σήμερα ανήκουν στα σπάνια εκθέματα και αποτελούν μαρτυρίες για το υψηλό επίπεδο ζωής των αστών της Κεφαλονιάς.



Εικ. 1

  1. Σκαλντίνο ή σκαλνταμάνο(ατομική θερμάστρα) για τα χέρια, περ. 1750, ψημένος πηλός, ύψος 28 εκ. περ., δωρεά Ελπίδας Ευαγγέλου Μπλέσσα, 1970, Α.Μ. 632.1970 (Εικ. 1)

Πρόκειται για δοχείο, με ανάγλυφη διακόσμηση και διάτρητο πώμα (σκέπασμα) για τον εξαερισμό, μέσα στο οποίο τοποθετούσαν χόβολη από ξυλοκάρβουνα, σκεπασμένη με στάχτη. Ήταν μια ατομική θερμάστρα για τα χέρια. Κάθε μέλος εύπορης  οικογένειας είχε από ένα , ενώ διέθεταν και άλλα για τους καλεσμένους τους.

Τα σκαλντίνι ήταν σε χρήση στην Ιταλία, ιδιαίτερα στα χωριά γύρω από τη Σιένα, μέχρι το 1970 περίπου. Πρώτη μνεία για σκαλντίνο στην Κεφαλονιά εντοπίζεται σε έγγραφο του νοταρίου Ληξουρίου, Zuan Povereto, από το  1572, το οποίο περιέχεται στα έγγραφα από την Κεφαλονιά , τα οποία δημοσίευσε το 1962 ο Γεώργιος Α. Πετρόπουλος. Το αναφερόμενο σκαλντίνο ανήκε στην κοντέσσα Ιωάννα Μοροζίνη, σύζυγο του Μάρκου Αντωνίου Μπλέσσα.

Πηγή: Αρχείο Κοργιαλενείου Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου.


Εικ. 2

  1. Σκαλντίνο (ατομική θερμάστρα) για τα πόδια, περ. 1870, μπρούντζος και ξύλο, μήκος 21,5 εκ., δωρεά Κάτες Μαράκη Φορέστη, Α.Μ. 1970 (Εικ. 2)

Το σκαλντίνο για τα πόδια έχει ελλειψοειδές σχήμα και φέρει δύο ξύλινα στοιχεία στο πώμα, προφανώς για να πατεί ο χρήστης. Όπως το σκαλντίνο για τα χέρια, έτσι και το σκαλντίνο για τα πόδια ήταν για ατομική χρήση των μελών  εύπορης οικογένειας και για τους καλεσμένους τους. Λειτουργούσε με τον ίδιο τρόπο, με χόβολη από ξυλοκάρβουνα σκεπασμένη με στάχτη. Το χρησιμοποιούσαν ιδιαίτερα οι γυναίκες όταν κάθονταν για αρκετή ώρα, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την υγρασία του σπιτιού και το κρύο. Άπλωναν τη μακριά φαρδιά φούστα τους πάνω από το σκαλντίνο και ο ζεστός αέρας που έβγαινε από το διάτρητο πώμα τις έκανε να νιώθουν άνετα και ζεστά.

Το παρόν σκαλντίνο βρέθηκε στην αγρέπαυλη  της οικογένειας Φορέστη, στο Σαμόλι έξω από το Ληξούρι. Η οικογένεια Φορέστη κατάγεται από την οικογένεια Χωραφά, από τη γυναικεία γραμμή, την κοντέσσα Αγγέλικα Αννίνου το γένος Χωραφά.  Το ιστορικό σπίτι στο Σαμόλι, αγρέπαυλη  του δεκάτου εβδόμου αιώνα (1672), με στοιχεία επτανησιακού Μπαρόκ , ανήκε αρχικά στην οικογένεια του  Γεωργίου Χωραφά (1692-1775), ο οποίος σταδιοδρόμησε στο Βασίλειο των δύο Σικελιών και έφθασε να γίνει Αντιβασιλέας (1772-1775). Το σπίτι κατέρρευσε από τους σεισμούς του 2014.

Πηγή: 1. Αρχείο Κοργιαλενείου Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου. 2. Περισσότερα βλΚωνσταντίνος Νίκας, «Οι Επτανήσιοι στη Νάπολη κατά τον 18ο και 19ο αιώνα: Ο Κεφαλονίτης  Γεώργιος Χωραφάς», στα Πρακτικά του Ε΄ Πανιονίου Συνεδρίου (Αργοστόλι-Ληξούρι, 17-21  Μαΐου 1986), τόμος 4, Αργοστόλι  1991, σσ. 299-339.



Εικ. 3

  1. Σκανταλέττο, αρχές 19ου αιώνα, χαλκός, 20 εκ. χωρίς τη μακριά λαβή, δωρεά Ζήσιμου Σακβινάτσου , Α.Μ. 324.1970(Εικ. 3).

 Το  σκανταλέττο αποτελείται από  ένα μικρό δοχείο, του οποίου το ιδιάζον σχήμα κατάγεται από τον  «λημνίσκο»( αρχαία ελληνική λέξη για να δηλωθεί η κορδέλλα, ο φιόγκος) όπως λένε οι μαθηματικοί[1]. Συγκεκριμένα, έχει το σχήμα μισού φιόγκου! Έχει διάτρητο  πώμα, όπως το παρόν,  και φέρει μια μακριά λαβή. Σ’ αυτό τοποθετούσαν επίσης χόβολη και το χρησιμοποιούσαν για να ζεσταίνουν το κρεββάτι αλλά και ως λιβανιστήρι. Ήταν ένα οικιακό σκεύος που δεν έλειπε από κανένα σπίτι, με τη διαφορά ότι στα χωριατόσπιτα ήταν απλούστερο και όχι σπάνια χωρίς πώμα.

Το σκανταλέττο που παρουσιάζουμε εδώ είναι έργο τοπικού εργαστηρίου και ανήκε στην οικογένεια Σακβινάτσου στο Ληξούρι.

Πηγή: Αρχείο Κοργιαλενείου Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου.

Η Έφορος

Δώρα Μαρκάτου

 Αναπλ. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων


Αναδημοσιευση απο : https://www.inkefalonia.gr/politismos/101785-korgialeneio-mouseio-to-ekthema-tou-noemvriou-antikeimena-ta-opoia-xrisimopoioyntan-os-thermastres

Τρίτη 19 Οκτωβρίου 2021

Η Κεφαλλονίτισσα γυναίκα της υπαίθρου


         Από την αρχή της δημιουργίας του ο άνθρωπος, τη δύναμή του την αντλεί από τη γη και τα γεννήματα της. Και στους δύσκολους καιρούς των πολέμων και των λοιμών σ’ αυτή γυρίζει γιατί κοντά της νοιώθει ασφάλεια. Ο άνθρωπος απόλυτος άρχοντας της γης την καλλιεργεί και τρέφει την οικογένεια. Σ΄ όλον αυτόν τον αγώνα με τη γη πρωταγωνιστής είναι ο άνδρας Αγρότης. Η γυναίκα Αγρότισσα συμμετέχει σε τόσο χρόνο, όσο το νοικοκυριό, η γέννηση και η ανατροφή των παιδιών, αλλά και η φροντίδα των ηλικιωμένων αφήνει ελεύθερο χρόνο.

       Η Κεφαλλονίτισσα γυναίκα της υπαίθρου δίνει καθημερινά τη μάχη της ζωής στο πλευρό του ΑγροΚτηνοτρόφου συζύγου της ενώ παράλληλα είναι μάνα, νοικοκυρά, εργάτρια, κόρη και νοσοκόμα για τους ανήμπορους και ηλικιωμένους αλλά και μια ζεστή αγκαλιά φιλοξενίας για τους επισκέπτες, δίχως να γνωρίζει τι σημαίνουν διακοπές, αργίες ελεύθερος χρόνος, ψυχαγωγία. Στις δυσκολίες ξέρει με δύναμη και νηφαλιότητα να εμπνέει σιγουριά και ασφάλεια και να γίνεται ο στυλοβάτης της οικογένειας.

     Με τη δεξιοτεχνία, την εργατικότητα και το λεπτό γούστο της, συνεχίζει την παράδοση στο πολιτισμό, στο κέντημα, στο πλέξιμο με χαρακτηριστικά της τοπικής λαϊκής τέχνης. Ζώντας και δημιουργώντας στο χωριό αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της υπαίθρου, ένα θετικό πυρήνα να μένει ο πληθυσμός και να μην ερημώνει ο τόπος μας. Η γυναίκα αυτή αποτελεί πρότυπο συνέπειας και ευσυνειδησίας. Παρά τη συμβολή της όμως στην ντόπια αγροτική και όχι μόνο οικονομία η εργασία της δεν καταχωρείται σε στατικούς πίνακες, ούτε αναφέρεται σε εκθέσεις.

     Η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα της Αγρότισσας, αποδίδει τη δέουσα τιμή αλλά και υπενθυμίζει το χρέος της Πολιτείας να αναγνωρίσει έμπρακτα την πολύπλευρη και πολυδύναμη προσφορά της Αγρότισσας η οποία δεν είναι αδρανής και εξαρτώμενη. Πραγματικά αξίζει και δικαιούται πολλά.     

Δρ. Σπυρίδων Α. Θεοτοκάτος


Αναδημοσιευση απο : https://www.inkefalonia.gr/


Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 2021

Ζωντανεύοντας το παλιό Ληξούρι, μια χειρονομία αγάπης

 


ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Α. ΛΕΓΑΤΟΣ 
Το Ληξούρι ανάμεσα σε δύο σεισμούς, 1867-1953
εκδ. Πολιτιστικό Σωματείο «Ο Πάλιος» 
σελ. 223

Ενας μεγάλος τόμος, γεμάτος από τα ζωγραφικά έργα του Γεράσιμου Λεγάτου, μαθηματικού με ακαδημαϊκή σταδιοδρομία και αυτοδίδακτου ζωγράφου, ανασυστήνει το παλιό Ληξούρι. Δεν είναι απλώς μια νοσταλγική κατάθεση, αλλά έναυσμα για να δει κανείς το βάθος της Ιστορίας και να αναλογιστεί όσα μπορούν και επιβάλλεται να γίνουν. Το μεγάλο τραύμα των σεισμών του 1953 προκάλεσε ρήγμα αλλά συνάμα αποτέλεσε και αφετηρία για αναζωπύρωση των επτανησιακών σπουδών. Μέσα από αυτή τη βαθιά ψυχική ανάγκη, ο Γεράσιμος Λεγάτος, που επί σειρά ετών προσεγγίζει εικαστικά το γενέθλιο Ληξούρι, ολοκλήρωσε ένα πολύπτυχο ζωγραφικό έργο βασιζόμενος σε παλιές φωτογραφίες, προσωπικές αναμνήσεις και διηγήσεις. «Ενιωσα ως χρέος την επιθυμία να διασωθεί για τις επόμενες γενιές, όχι μόνο μια ακόμη περιγραφή αγαπημένου κόσμου αλλά, όσο γίνεται πιστότερα, να αναπαρασταθούν κομμάτια, όψεις και ατμόσφαιρα από τη χαμένη εκείνη πολιτεία, που έντονα την έζησα από μικρό παιδί», γράφει ο ίδιος.

Το παλιό Ληξούρι, χαμένο στη λήθη, καταστράφηκε στον σεισμό του 1867. Ετσι, αφανίστηκε η «Χωροπούλα», όπως είχε βαφτίσει ο Ανδρέας Λασκαράτος τη μικρή πολιτεία. Αλλά ανάμεσα στο 1867 και στο 1953, το Ληξούρι ξαναγεννήθηκε. Οπως θαυμάσια αναλύει στο κείμενό της η Δώρα Μαρκάτου, τ. αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, «δεν γνωρίζουμε τη μορφή της πόλης προ των σεισμών του 1867». Μπορούμε όμως να τη φανταστούμε. Οπως επισημαίνει, από εκείνη την περίοδο, την προ του 1867, διασώζονται δύο νεοκλασικά κτίρια, το ισόγειο της οικίας Γερουλάνου και η οικία Ιακωβάτων. Και τα δύο επέζησαν και του ισχυρού σεισμού του 2014.


Το «Μπουλεβάρι» του Ληξουρίου. 

Ο Γεράσιμος Λεγάτος με την καλλιέργεια του πνεύματός του μας παραδίδει ένα ειδυλλιακό Ληξούρι, απολύτως όμως τεκμηριωμένο. Κάθε κτίριο είναι ταυτισμένο και κάθε σημείο της πόλης ξετυλίγει ιστορίες. Η Δώρα Μαρκάτου μάς περιγράφει την προ του 1953 πόλη: «ένα αρχιτεκτονικό σύνολο που διακρινόταν για τη λιτότητα και το μέτρο, για το πλήθος ναών με τα πυργοειδή ή πλακέ καμπαναριά τους, για τη συνύπαρξη ταπεινών, ισόγειων λαϊκών κατοικιών με διώροφα και τριώροφα αρχοντικά…». Σελίδα σελίδα, σκέφτεται κανείς πόσο πολλά μπορούν να γίνουν, όπως, π.χ., η ανάπλαση των ελάχιστων προσεισμικών καταλοίπων και η ανάδειξη του ποταμού από τσιμεντοστρωμένο χείμαρρο σε παράδεισο βιοποικιλότητας. Ο τόμος είναι έκδοση του πολιτιστικού σωματείου «Ο Πάλιος» (ο πρόεδρος του οποίου, Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός, έχει συμβάλει με πολύ ωραίο κείμενο) με χορηγία του Αριστείδη Αθ. Μοσχόπουλου (Vikentios Damodos, Kefalonia Ferries). Στο τέλος του βιβλίου, διαβάζουμε ληξουριώτικες ιστορίες, τις οποίες ο πολυπράγμων Γεράσιμος Λεγάτος υπογράφει με το ψευδώνυμο Πάνος Κηπουριώτης. 

Δευτέρα 4 Οκτωβρίου 2021

Επέτειος της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου (7 Οκτωβρίου 1571) και οι τελευταίες βαρδιόλες της Κεφαλονιάς

 Με αφορμή την επέτειο της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου που διεξήχθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1571 (και παρά την ονομασία της εκτυλίχθηκε κοντά στις νότιες Εχινάδες νήσους, οι οποίες ανήκουν διοικητικά στον Νομό Κεφαλληνίας αλλά φαίνεται ότι άνηκαν και στο βασίλειο των Κεφαλλήνων κατά την εποχή που αναφέρεται στην Οδύσσεια), πρέπει να θυμηθούμε ότι ο συμμαχικός στόλος που είχε συγκεντρωθεί, στις 30 Σεπτεμβρίου έφθασε στην Ηγουμενίτσα, αλλά αργότερα η αρμάδα κατευθύνθηκε στο Φισκάρδο, ενώ στις 5 Οκτώβρη αγκυροβόλησε στην Σάμη λόγω κακών καιρικών συνθηκών. 

Έτσι η Κεφαλονιά ήταν ο τελευταίος σταθμός του νικηφόρου στόλου και μάλιστα στην δύναμη αυτού (συνολικά 212 πλοία) συμμετείχαν και τουλάχιστον δύο γαλέρες με πληρώματα από αυτήν, τα ονόματα των πλοίων ήταν “Croce” di Cefalonia με κυβερνήτη τον Marco Cimera και “Vergine Santa” di Cefalonia με κυβερνήτη τον Cristoforo Criffa, ενώ αναφέρεται ότι αυτά είχαν κατανεμηθεί στην αριστερή πτέρυγα της τάξης μάχης και όχι στην εφεδρεία! Αναφέρεται επίσης ότι γενικά τα επτανησιακά πληρώματα διακρίθηκαν κατά την μάχη. 

Δυστυχώς δεν έχει βρεθεί παρά μόνο ένα ναυάγιο πλοίου της εποχής που ίσως συνδέεται με την συγκεκριμένη ιστορική ναυμαχία, ένα πλοίο ισπανικό ή ενετικό φαίνεται ότι πρόσκρουσε σε ύφαλο στην περιοχή του λιμένα Ζακύνθου και κατόπιν κάηκε (μεταξύ άλλων έχουν βρεθεί νομίσματα της εποχής και λίθινες μπάλες κανονιού). Ελλείψει ιστορικών μνημείων που συνδέονται με την ναυμαχία, ας δούμε κάποια άλλα σωζόμενα χερσαία μνημεία της ίδιας γενικής ιστορικής περιόδου στην Κεφαλονιά, τα οποία συνδέονται με τις επιχειρήσεις ναυτικών μονάδων και επιδρομές από θαλάσσης. 


«Βαρδιόλες» ονομάζονται οι οχυρωμένες σκοπιές που ανεγείρονταν στις ακτές των Επτανήσων (ειδικά σε Κεφαλονιά, Ζάκυνθο, Κύθηρα) κυρίως κατά την Ενετοκρατία (1500-1797) από το τέλος του 16ου έως τις αρχές του 18ου αιώνα, και χρησιμοποιήθηκαν έως τα μέσα του 18ου όταν η πειρατεία άρχισε να εκλείπει, ενώ παλιότερες μορφές οχυρών παρατηρητηρίων αποτελούσαν οι βίγλες κατά την Βυζαντινή εποχή. Ο σκοπός ανέγερσης τους ήταν η επιτήρηση της κυκλοφορίας πλοίων σε απόσταση από τις ακτές και εντός των θαλάσσιων περασμάτων (π.χ. μεταξύ Κεφαλονιάς και Ζακύνθου) καθώς και σήμανση συναγερμού σε περίπτωση προσέγγισης εχθρικών δυνάμεων ή επιδρομής πειρατών. Η ονομασία πιθανά προέρχεται από την ιταλική/ενετική λέξη guardia (ο φρουρός, η φρούρηση, η σκοπιά) ή guardiola (το φυλάκιο, ο χώρος της σκοπιάς). 

Αυτά τα φυλάκια τοποθετούνταν σε αποστάσεις μεταξύ τους που εξασφάλιζαν οπτική επαφή και επικάλυψη τομέων παρατήρησης, και ουσιαστικά αποτελούσαν ένα δίκτυο έγκαιρης ειδοποίησης ώστε να κινητοποιηθεί η άμυνα της νήσου και να κατευθυνθεί χωρίς χάσιμο χρόνου στο σημείο εκδήλωσης της εχθρικής ενέργειας. Η επικοινωνία μεταξύ τους και μεταξύ αυτών και των μεγαλύτερων φυλακίων με μορφή αμυντικών πύργων (οι «Βίγλες») όπου στάθμευαν στρατεύματα, γινόταν με φρυκτωρίες, με χρήση κώδικα σημάτων, την ημέρα χρησιμοποιώντας καπνό και την νύχτα φλόγες.  

Τα γενικά χαρακτηριστικά τους ήταν το μικρό μέγεθος (μικρή επιφάνεια κάτοψης και χαμηλό ύψος), η τοποθέτηση τους στον χώρο με τρόπο ώστε να μην γίνονται εύκολα αντιληπτές από απόσταση, η θέση και οι διαστάσεις των ανοιγμάτων (μικρές προφυλαγμένες θυρίδες παρατήρησης ή οπλοθυρίδες και είσοδοι), το τετράγωνο ή πολυγωνικό περιτύπωμα και η θολωτή σφαιρική ή κωνική στέγη, τα υλικά κατασκευής που αποτελούνταν από «αργούς» λίθους (ακατέργαστοι λίθοι κατάλληλοι όμως για δόμηση) με χρήση κονιαμάτων ως συνδετικό υλικό και επιχρισµάτων κυρίως στην στέγη. 


Σύμφωνα με την ιστοσελίδα www.kastra.eu (η οποία χρησιμοποιεί πληροφορίες και από την «Ιστορία της Κεφαλονιάς» τόµος Α΄, Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος, Αθήνα 1985), στην Κεφαλλονιά η κατασκευή των παράκτιων οχυρώσεων αποφασίστηκε το 1540 και ολοκληρώθηκε πριν το 1571, σε απογραφή του 1584 αναφέρεται ότι στην νήσο υπάρχουν 129 βαρδιόλες ενώ σήμερα εντοπίζονται τα απομεινάρια από περίπου δέκα. 

Μέσα στο 2021 πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στις τρεις σωζόμενες σε καλή κατάσταση (Πόρτο Αθέρα, παραλία Κουτσουπιάς, θέση Πινιατώρου στην περιοχή της Λάσσης). Επίσης πραγματοποιήθηκε επίσκεψη σε μια βαρδιόλα στα Κύθηρα (στον οικισμό Αβλέμονα) και παρατίθενται εδώ φωτογραφίες για σκοπούς σύγκρισης. 


Ενετική «βαρδιόλα», θέση «Πινιατώρου» περιοχή Λάσση, Κεφαλληνία 

Το κτίσμα βρίσκεται στην δυτική πλευρά της χερσονήσου του Αργοστολίου, στις νότιες ακτές της Κεφαλονιάς, έχει εξαγωνική κάτοψη και θολωτή κωνική στέγη, ενώ η είσοδος είναι προσανατολισμένη στην μη εκτεθειμένη βορειοανατολική πλευρά καθώς ο τομέας παρατήρησης αφορούσε την είσοδο στον φυσικό λιμένα του Κόλπου Αργοστολίου. Το κτίσμα έχει ανακατασκευαστεί στο παρελθόν καθώς είχε υποστεί μερική κατάρρευση, με αλλοίωση όμως των αρχικών χαρακτηριστικών του, οι εξωτερικές επιφάνειες των τοίχων έχουν επενδυθεί με επίχρισμα και η στέγη με πέτρινες πλάκες. 

Πρέπει να σημειώσουμε ότι το σχήμα του είναι αρκετά περίπλοκο σε σχέση με άλλες σωζόμενες παρόμοιες κατασκευές σε Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Κύθηρα, ίσως λόγω της θέσης του στα όρια της πόλης του Αργοστολίου και του λιμένα που ίσως εξυπηρετούσε την προβολή ισχύος στους επισκέπτες. 


Ενετική «βαρδιόλα», θέση «Πόρτο Αθέρα», Κεφαλληνία   

Το κτίσμα βρίσκεται στην δυτική ακτή της Κεφαλονιάς, στο βόρειο τμήμα της χερσονήσου της Παλικής, έχει ορθογωνική κάτοψη και θολωτή σφαιρική στέγη, ενώ η είσοδος είναι προσανατολισμένη στην μη εκτεθειμένη νότια πλευρά, καθώς ο τομέας παρατήρησης αφορούσε την είσοδο του όρμου του Αθέρα. Η στέγη έχει διαρρηχθεί προφανώς από την επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων, αλλά κατά τα λοιπά το κτίσμα διατηρείται σε καλή κατάσταση αν και η προσέγγιση σε αυτό είναι δύσκολη. 


Ενετική «βαρδιόλα», θέση «Κουτσουπιά», Κεφαλληνία 

Το κτίσμα βρίσκεται περίπου στο μέσον των ανατολικών ακτών της Κεφαλονιάς, έχει ορθογωνική κάτοψη και θολωτή σφαιρική στέγη, ενώ η θύρα και μια από τις θυρίδες είναι στραμμένες ανατολικά προς το πεδίο παρατήρησης, την ανοιχτή θάλασσα έως την νήσο Ιθάκη ελέγχοντας εμμέσως και την κίνηση στον δίαυλο. Είναι η καλύτερα διατηρημένη βαρδιόλα σήμερα αλλά και η περισσότερο απομακρυσμένη και δύσκολα προσεγγίσιμη. Από το παρατηρητήριο αυτό το πρωί της 7ης Οκτωβρίου 1571 οι σκοποί θα παρακολουθούσαν την χριστιανική αρμάδα να κατευθύνεται στην νικηφόρα μάχη.. 


Ενετική «βαρδιόλα», οικισμός Αβλέμονας, Κύθηρα  

Το κτίσμα βρίσκεται στο μικρό λιμάνι του Αβλέμονα το οποίο κατά την Ενετοκρατία αλλά και την Αγγλοκρατία αποτελούσε τον κύριο λιμένα της νήσου, έχει ορθογωνική κάτοψη και στέγη με σχήμα κυλινδρικού θόλου, ενώ η θύρα είναι προσανατολισμένη νότια, προς την είσοδο του όρμου. Πρόκειται για πολύ καλά διατηρημένη κατασκευή, πιθανά κατόπιν εργασιών αποκατάστασης στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν. 


Τηλέμαχος Μπεριάτος 

Οκτώβριος 2021 







Αναδημοσιευση απο : https://kefaloniavoriospolos.blogspot.com/2021/10/7-1571.html

Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2021

Αποχαιρετισμός σε έναν ευπατρίδη της Κεφαλονιάς


 



Ο αγαπητός σε όλους συμπολίτης μας Γεράσιμος Σταματάτος έφυγε σήμερα για το τελευταίο του ταξίδι αφού έζησε και έδρασε πάνω από ένα ολόκληρο αιώνα !. Μια περίοδο διαρκείας τεσσάρων σχεδόν γενεών… Μια ολόκληρη ζωή γεμάτη από κοινωνική και πνευματική προσφορά στην ιδιαίτερη πατρίδα του.

Διατήρησε την πνευματική του διαύγεια μέχρι τέλους και επέδειξε αξιοθαύμαστη υπομονή, καρτερία και στωικότητα καθ’ όλη τη διάρκεια της τελευταίας περιπέτειας της υγείας που έμελλε να είναι μοιραία.

Υπήρξε πραγματικά ένας ευπατρίδης του νησιών μας με την έννοια της πνευματικής καλλιέργειας και της ανιδιοτελούς διαχρονικής προσφοράς στον τόπο του. Μια ξεχωριστή φυσιογνωμία, από εκείνες που αφήνουν ευδιάκριτο το αποτύπωμά τους στην κοινωνία μας.

Ο Γεράσιμος Σταματάτος ήταν ένας κυριολεκτικά ‘εγγράμματος άνθρωπος’ κατά την έκφραση του Αντώνη Τρίτση, ο οποίος σημειωτέον, ως υπουργός παιδείας και θρησκευμάτων, τον είχε «διορίσει» άτυπο πλην ουσιαστικό σύμβουλό του στα εκκλησιαστικά θέματα.

Αλλά και η Νίκη Γουλανδρή στο ταξίδι της στην Κεφαλονιά το 1993, για θέματα του ΙΚΙ, γοητεύθηκε από την ευγένεια, την καλλιέργεια και τις γνώσεις του Γεράσιμου. Δεν τον ξέχασε ποτέ και διαρκώς ρωτούσε από την Αθήνα πως είναι και τι κάνει..

Προσωπικά κρατώ στη μνήμη μου τις περιηγήσεις μας στη δεκαετία του ’70 σε διάφορα μέρη και οικισμούς του νησιού μαζί με τον τότε δήμαρχο Αργοστολίου Μαρίνο Κοσμετάτο για τη φωτογράφηση μνημείων σε μια εποχή που ακόμα δεν υπήρχε κανένα ενδιαφέρον από το ευρύ κοινό.

Τις τελευταίες δεκαετίες ο αειθαλής Γεράσιμος παρακολουθούσε τις εκδηλώσεις του ΙΚΙ και όλων των τοπικών (και όχι μόνον) πολιτιστικών φορέων και όσο του επιτρέπαν οι δυνάμεις του συμμετείχε ενεργά με ερωτήσεις και τοποθετήσεις. Ένας ενεργός πολίτης με όλη τη σημασία της λέξης.

Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε την θαρραλέα του στάση – απέναντι σε ποικίλα ιδιοτελή συμφέροντα – για να υπερασπιστεί το μνημείο της παλαιοχριστιανικής Βασιλικής στο Φισκάρδο από τους κινδύνους καταπάτησης και καταστροφής του, υποβάλλοντας σχετική αναφορά-καταγγελία στον εισαγγελέα.

Ούτε τις μακρόχρονες προσπάθειες του για το μοναστήρι της Άτρου μέσω του ομώνυμου πολιτιστικού συλλόγου στη δημιουργία του οποίου που είχε συμβάλλει πρώτος και είχε υπηρετήσει ως πρόεδρος για χρόνια. Ούτε τις τόσες άλλες παρεμβάσεις του σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς. Και βέβαια, χωρίς να λογαριάζουμε την πολυετή και δωρεάν παροχή των υπηρεσιών του στο Κοργιαλένειο Διοικητικό Συμβούλιο.

Για τους παραπάνω λόγους το Ίδρυμα Κεφαλονιάς και Ιθάκης (ΙΚΙ) τίμησε τον Γεράσιμο Σταματάτο πριν δύο χρόνια το Μάρτιο του 2019, σε ειδική εκδήλωση στην κατάμεστη Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη στην οποία αναλύθηκε η προσφορά του από τον συγγραφέα- εκπαιδευτικό Ηλία Τουμασάτο με μια εμπνευσμένη ομιλία.

Αποχαιρετώντας τον σήμερα, αισθάνομαι την ανάγκη να τον ευχαριστήσω ακόμα μια φορά, για την βοήθεια του και τις συμβουλές του στα διάφορα θέματα και προβλήματα που υπήρχαν στο ξεκίνημα του ΙΚΙ στις αρχές της δεκαετίας του ’90.

Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους δικούς του και ιδιαίτερα στην κόρη του Καίτη και στο γιο του Σπύρο που στάθηκαν δίπλα του μέχρι την τελευταία του στιγμή.

Καλό ταξίδι Γεράσιμε

Ηλίας Μπεριάτος

Προέδρος ΔΣ ΙΚΙ

Αθήνα 22-2-2021

Αναδημοσιευση απο : Kefaloniapress.gr

Παρασκευή 5 Φεβρουαρίου 2021

Αργοστόλι: Η ιστορική “Βλαχοπούλα” & η “dream team” της


 

Είναι Κυριακή απόγευμα. Ένα χειμωνιάτικο απόγευμα στις αρχές της δεκαετίας του 80 με ψιλόβροχο. Η ώρα γύρω στις 6, 6 και κάτι…Κατηφορίζεις τον κεντρικό δρόμο και βρίσκεσαι στην πλατεία. Μπροστά σου η “Βλαχοπούλα”…Σπρώχνεις την πόρτα, μπαίνεις μέσα…Γεμάτο κόσμο…Εμ, Κυριακή απόγευμα, έχει αγώνες και όλοι έχουν πιάσει στασίδι μπροστά στην έγχρωμη τηλεόραση. Στα τραπέζια το χαρακτηριστικό σκούρο γυάλινο σερβίτσιο του καφέ που μόνο εκεί έπινες…Σήμερα έχει βάρδια ο Θανάσης…Τον καλησπερίζεις και προχωράς προς τον σκοπό σου…Στο ταμείο ο κ. Τάκης…Ρωτάς με αγωνία…”Έχουν βγει;”…”Σε 5 λεπτά είναι η απάντηση”…Χαζεύεις την βιτρίνα με τα γλυκά…Τι να πρωτοδιαλέξεις…Τα γλυκά του ταψιού; Εκείνο το απίστευτο γαλακτομπούρεκο ή μήπως τον μπακλαβά που σου έτρεχαν τα σάλια; Μήπως την απίστευτη σεράνο ή το εντυπωσιακό και χορταστικό προφιτερόλ; Και τι να πεις για εκείνη την κρέμα…Αχ αυτή την κρέμα…Πόσα βράδια, μετά από ξενύχτια, δεν περίμενες στις καρέκλες της πλατείας να την γευτείς ζεστή και φρέσκια που μόλις είχε βγει!!! Η φωνή του κ. Τάκη διακόπτει τις σκέψεις σου: “Βγήκαν! Να βάλω δύο μερίδες;”…Γνέφεις καταφατικά και σου τρέχουν τα σάλια στη θέα των υπέροχων λουκουμάδων που μόλις έχουν κάνει την εμφάνισή τους. Και φυσικά νοιώθεις ευλογημένος που θα τους γευτείς για μία ακόμη φορά…

Αυτή ήταν η Βλαχοπούλα. Ένα κατάστημα, σήμα κατατεθέν του παλιού Αργοστολίου και μίας εποχής που έχει πλέον περάσει στο παρελθόν. Και ευτυχώς, πέρα από τις αναμνήσεις, έχουν μείνει και κάποιες φωτογραφίες να μας θυμίζουν εκείνη την υπέροχη περίοδο και αυτούς τους υπέροχους ανθρώπους, τον Θανάση, τον Παναγή, τον Γιώργο, τον Χριστόφορο, τον Αποστόλη κ.α. που δικαίως αποτελούσαν την “dream team” ενός μαγαζιού που γνώρισε μεγάλες δόξες και μεγάλωσε πολύ κόσμο…




Οι φωτο είναι από το fb του Θανάση Καψαμπέλη και το έναυσμα για αυτό το νοσταλγικό κείμενο

Αντιγραφη απο : https://kefaloniamagazine.gr/

Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου 2021

Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος της Κεφαλονίτικης Προόδου.


Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος της Κεφαλονίτικης Προόδου και περιλαμβάνει τα:
• Αμαλία Αντ. Βουτσινά. Μέρες λοιμού – και λέω να μείνω με τα παιδιά,
με τη γιαγιά, με τα χελιδόνια
• Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος. ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ. Ένα ταξίδι 45 χρόνων… 1975-2020
• Επιστολές
• Ανδρεάς Τραυλού-Μεσσάρη. 102 χρόνια πριν…
• Θέματα και προβληματισμοί. Γράφει η Αμαλία Αντ. Βουτσινά
• Νίκη Ευθυμιάτου-Κατσούνη. Μνήμη Μνημείων.
Αφιέρωμα στη σταδιακή απώλεια μιας ταυτότητας
• Σταματούλα Καλλιβωκά. Συνοπτική παρουσίαση του ρόλου του
αρχαιοελληνικού παρελθόντος στη συγκρότηση της ταυτότητας
της πόλης του Αργοστολίου
• Λάμπρος Γ. Σιμάτος. Βαπορίσιοι εξελληνισμένοι αγγλικοί ναυτικοί όροι
• Διονύσης Σέρρας. Ντίνος Κονόμος και π. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός.
Δύο αξιομνημόνευτοι Επτανήσιοι φίλοι
• Πρωτοπρ. Ιωάννης Δ. Μεσολωράς. Οι ληξουριώτικες λιτανείες
που δεν είδε ο Ανδρέας Λασκαράτος
• Νικόλαος Α. Δεσιμόνας & Ανδρέας Ν. Δεσιμόνας. Διονύσιος Σ. Γαλάτης.
Ο Ιθακήσιος δήμαρχος της Λάρισας
• Φαράνδος Γ. Χοϊδάς. Γεράσιμος Μυτάκης - Ανδρέας Χοϊδάς
• Τάκης Δεσαλέρμος. Ο αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος
Έχασε τη ζωή του στο έργο της ζωής του
• Ράνια Φραγκισκάτου. Άννα Ζαπάντη.
Η ψυχή του Δημοτικού Γηροκομείου Αργοστολίου
• Βαρβάρα Ν. Κοσμάτου. Λαογραφία.
Η λάτα του Νικόλα του γαλατά στο Αργοστόλι
• Θεοδόσης Μοσχόπουλος. Ληξούρι, έναν και πλέον αιώνα πριν.
Γάμος στο χωριό
• Έφη Σπηλιώτη. Σούλα Σπηλιώτη Κωστοπούλου
• ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
• Γεράσιμος Σπ. Μπάλλας. Στα λιμάνια και στις στεριές της Γης
• Αλίκη Πάνου. Η ποσειδωνία (Posidonia oceanica)
• Νίκος Θωμάς & Γεράσιμος Θωμάς. Μια σμίλη, μια πένα, μια παλέτα
με έμπνευση τους Κεφαλληνιακούς βράχους
• Μιχαήλ Ξανθάκης & Χρήστος Μαρούλης. Η βιοποικιλότητα
του Όρους Αγία Δυνατή της Πυλάρου
• Πολυτίμη Λυκιαρδοπούλου. Ο κήπος
• Σπύρος Συνοδινός. Το Λησμονητήριο του Τζέρη και η σπονδή με βοστιλίδι


 

Παρασκευή 22 Ιανουαρίου 2021

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΜΕ ΕΡΓΑ ΞΕΝΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ VILLA ΡΟΔΟΠΗ ΣΤΟ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ.


 

ART WEEKENDS 2021



Επιμέλεια έκθεσης, ξεναγήσεις: Κώστας Ευαγγελάτος, ζωγράφος, λογοτέχνης, θεωρητικός της τέχνης.

Η Σύγχρονη Πινακοθήκη Villa Ροδόπη στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς είναι και πάλι σε λειτουργία.

Πρόκειται για εικαστική έκθεση σύγχρονων ξένων καλλιτεχνών, με επιλεγμένα έργα τους από την συλλογή του Art Studio EST- La Chambre της Αθήνας.



Πρόκειται για έργα ζωγραφικής, χαρακτικής, μικρογλυπτικής, φωτογραφίας και κολλάζ χαρακτηριστικά των πολλαπλών εικαστικών αναζητήσεων της εποχής μας από εικαστικούς καλλιτέχνες που κατάγονται από διάφορες χώρες. Σε αυτή την ενότητα εκτίθενται έργα καλλιτεχνών από την Αγγλία, Πολωνία, Η.Π.Α, Ολλανδία, Καναδά, Γερμανία, Αυστρία, Σερβία κ.α.

Η έκθεση έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον σχετικά με τις δύσκολες και αβέβαιες καταστάσεις που βιώνουν όλοι οι άνθρωποι σε παγκόσμιο επίπεδο εξαιτίας της πανδημίας. Αποκαλύπτει τα κοινά εκφραστικά στοιχεία που ανέκαθεν διακατέχουν τους εικαστικούς από όπου και να κατάγονται, σε όποιο μέρος του κόσμου δημιουργούν, σε όποια περιοχή ταξιδεύουν ή μεταναστεύουν.

Έναρξη των ART WEEKENDS το Σάββατο 23 Ιανουαρίου 2021, ώρα 12.30.

Διάρκεια έκθεσης μέχρι και 21 Φεβρουαρίου 2021.

Η είσοδος είναι ελεύθερη για τους φιλότεχνους στις ξεναγήσεις που γίνονται στα πλαίσια των ART WEEKENDS κάθε Σάββατο και Κυριακή 12.30μ.μ.-14.30 μ.μ.

(Απαραίτητη η τήρηση όλων των μέτρων προστασίας και απαραίτητη η προσυνεννόηση στο τηλ: 2671028501, πληροφορίες καθημερινά 12.00-14.00μ.μ.)

Με την ελπίδα ότι στη συνέχεια του 2021 θα είναι ευνοικές οι συνθήκες, ώστε να πραγματοποιηθεί στη Villa Ροδόπη και την "Μωβ Σκηνή" του κήπου κανονικά η η ήδη σχεδιασμένη πολυπρισματική εικαστική και λογοτεχνική εκδήλωση αφιερωμένη στον Λόρδο Βύρωνα, με αφορμή την μεγάλη εορταστική επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, σας ευχόμαστε καλό ποιοτικό εικαστικό Χειμώνα.

Κώστας Ευαγγελάτος και συνεργάτες.

Σύγχρονη Πινακοθήκη Villa Ροδόπη,

Μεσολωρά 7 και Βύρωνος

Αργοστόλι 28100, Κεφαλονιά.

τηλ: 26710 28501, 6944621286

Ο Κωστας Ευαγγελατος











Αναδημοσιευση απο :  https://kefaloniavoriospolos.blogspot.com/

Πέμπτη 31 Δεκεμβρίου 2020

Ξημερώνει τ’ Άη Βασιλειού στην Κεφαλονιά. Οι ευχές και τα έθιμα . Γράφει ο Τάκης Τόκκας

   

Η κουτσούνα ή ασκινοκάρα ή σκυλοκάρα ή κουτσουνακάρα





Ξημερώνει τ’ Άη Βασιλειού στην Κεφαλονιά
Kαλή σ’ Αποκοπή!
Καλός σ’ Άης Βασίλης!
Καλός μας χρόνος!

Ξημερώνει τ’ Άη Βασιλειού είναι η καθιερωμένη ονομασία για την παραμονή τση Πρωτοχρονιάς στην Κεφαλονιά και οι παραπάνω τρείς ευχές είναι οι πατροπαράδοτες που ακούονται και λέγονται στο νησί.


Τα παραδοσιακά κάλαντα στην Κεφαλονιά λέγονται μόνο αποβραδύς, από μικρούς και μεγάλους, με το γνωστό επτανησιακό πολυφωνικό τρόπο με συνοδεία από κιτάρες, σαρμόνικα ή βιολί και αυτό γίνεται και για τσι τρείς γιορτάδες του Δωδεκαημέρου. Ας προσπαθήσουμε όλοι σε όποιες περιοχές του νησιού δεν κρατιέται ευκείνη η τραντισιόνα να αγιουτάρουμε για να την ματαφέρουμε .

Στο Λιθόστρατο Μπουλεβάρι με τσι ψικαστήρες γιομάτες κολώνιες

Στ’ Αργοστόλι το βράδυ τση παραμονής ο αποχαιρετισμός του παλιού και το καλωσόρισμα του νιού χρόνου, γινότουνε και γίνεται στο Λιθόστρατο με την βέκια βενετσιάνικη τραντισιόνα –έθιμο πλέον-του καταβρέγματος με κολώνια! Συγκεντρωνότουνε και συγκεντρώνεται λοιπόν ο κόσμος στο μπουλεβάρι όπως επίσης λέγεται το λιθόστρατο, κάνοντας περατζάδες σφυρίζοντας με το στόμα , με σφυρίχτρες αλλά και φυσώντας με μπουρού ή κόρνους για να διώξουνε το παλιό χρόνο και ούλα τα κακά και ανάποδα τση χρονιάς που φεύγει! Μέσα σ΄ αυτή την χλαλοή από την ψικαστήρα τους που είναι γιομάτη κολώνια, την εξακοντίζουν ριξιά-ριξιά στο πρόσωπο γνωστού ή αγνώστου προσπαθώντας να φερμάρουνε την ριξιά στα μάτια, χωρίς κακοφάνεια, και ευχόμενοι καλό χρόνο! Βέβαια οι τζοβινότοι συνήθως ρίχτουν την κολώνια στα όκια τση κοπελός που τσου ενδιαφέρει. Μέσα σε ούλη τούτη την φέστα οι μπάντες τση Μουσικής περατζάρουνε στο Λιθόστρατο Μπουλεβάρι προσφέροντας τζόγια, αλλεγρία, ζωντάνια!

Η κουτσούνα ή ασκινοκάρα ή σκυλοκάρα ή κουτσουνακάρα







Ανήμερα τα Άη Βασιλειού απαραίτητα πρέπει να κρεμαστεί στην φατσάδα του σπιτιού και απά σε ξύλο η κουτσούνα ή ασκινοκάρα ή σκυλοκάρα ή κουτσουνακάρα με ντεκόρο από ασημόχαρτο, βιολέτες και τσιτσέλια χειμωνιάτικα ή άλλο φιόρο τση εποχής.









Αγιοβασιλίτσα του Σέσουλα

Η αγιοβασιλίτσα ή βασιλίτσα

Να σημειώσουμε ότι στην Κεφαλονιά στο γιορταστικό αηβασιλιάτικο τραπέζι μέρα καλεί την αγιοβασιλίτσα ή βασιλίτσα που είναι μεγάλο ζυμωτό ψωμί με χοντρό πλασμένο σταυρό στην απαναριά του και καρύδια ολόγυρα το οποίο έκοβε ο αφέντης του σπιτιού, δεν περιέχει νόμισμα και δεν είναι αντίστοιχη της αθηναϊκής βασιλόπιτας.

Η χριστουγεννιάτικη κουλούρα τση γωνιάς

Η Πολιτική και Εκκλησιαστική ηγεσία ας λάβουν σοβαρά υπόψη την Κεφαλονίτικη παράδοση που είναι η κουλούρα τση γωνιάς με το ήβρεμα μέσα και την κοπή της την παραμονή του Χριστογέννωνε. Και μόνο! Αυτή είναι το αντίστοιχο της αθηναϊκής βασιλόπιτας που τόσο πολύ αγαπάνε και κόβουνε ίσαμε το Πάσχα Εκκλησιαστικοί και Δημοτικοί Άρχοντες, Πολιτιστικοί και Αθλητικοί Σύλλογοι κτλ. Με ικανοποίηση είδαμε ιερωμένους να τηρούν το πατροπαράδοτο έθιμο και να κόβουν μέσα στην τράπεζα Μονής του νησιού την κουλούρα τση γωνιάς.

Φαγητό και γλυκό





Πουτριδα



Ένα από τα παραδοσιακά φαγητά που καλούσε η ημέρα, είναι η πουτρίδα με προέλευση από το βενετσιάνικο φαγητό potrida (Δείτε τη συνταγή εδω) και γλυκό

Τηγανίτες με μέλι και κανέλα

οι τηγανίτες με μέλι ή τζουκερο και κανέλλα, με πιθανή προέλευση από το αντίστοιχο βενετσιάνικο γλυκό Le fritole.
Frittelle (Fritole) dolci

Γλωσσάρι

Για τους μη Κεφαλονίτες/ Επτανήσιους αναγνώστες :

Αλλεγ(κ)ρία=ευθυμία

Βέκια =παλιά

Όκια =μάτια

Περαντζάδα= μικρός περίπατος

Τζόγια= χαρά

Τζούκερο =ζάχαρη

Τραντιτσιόνα = παράδοση

Φέστα = γιορτή

Φιόρο =λουλούδι

Φατσάδα =πρόσοψη

Τάκης Τόκκας

Για το casa-Museo

Αναδημοσιευση απο : https://www.kefaloniapress.gr/