Αν τελικά φθάσουν και στην Κεφαλονιά πρόσφυγες , αυτό δεν θα είναι για πρώτη φορά. Το 1922 με τη Μικρασιατική καταστροφή και τη μετακίνηση χιλιάδων ελλήνων από τη Τουρκία και το Πόντο προς την Ελλάδα, η Κεφαλονιά εντάχθηκε στις περιοχές που πρόσφεραν φιλοξενία στους ξεριζωμένους πατριώτες μας.
Σύμφωνα με σχετικό άρθρο του καθηγητή κ. Πέτρου Πετράτου ΠΡΙΝ ΑΠΟ 93 ΧΡΟΝΙΑ – ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ « το ελληνικό κράτος δεν ήταν προετοιμασμένο, έστω και στοιχειωδώς, να αντιμετωπίσει το τεράστιο ζήτημα της υποδοχής και εγκατάστασης των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων του ποντιακού ελληνισμού και των παραλίων της Μ. Ασίας και της Ανατολικής Θράκης. Το Αργοστόλι είχε τότε συμπεριληφθεί στον κατάλογο των προσφυγικών κέντρων λόγω του λιμανιού του, αφού το βασικό μέσο μεταφοράς των προσφύγων ήταν τα πλοία.
Στο λιμάνι του Αργοστολιού τα καράβια αποβίβαζαν κατά διαστήματα από εκείνα τα μέρη εκατοντάδες Έλληνες πρόσφυγες καθώς και Αρμένιους –έφτασαν αρκετές χιλιάδες. Οι τοπικές αρχές δραστηριοποιήθηκαν για την προσωρινή στέγαση. Ό,τι διαθέσιμος χώρος υπήρχε μέσα στην πόλη, αλλά σε κάποια χωριά, διατέθηκε για το σκοπό αυτό: δημόσια κτήρια, κλειστά σπίτια, αποθήκες, οι στρατώνες ακόμη και το Θέατρο του Αργοστολιού μετατράπηκαν σε προσφυγικά καταλύματα.
Οι συνθήκες, βέβαια, σε όλα σχεδόν τα καταλύματα ήταν άθλιες: συνωστισμός, ανθυγιεινή διαβίωση, διατροφή δραματική, με αποτέλεσμα σύντομα να εμφανιστούν οι πρώτες επιδημίες ευλογιάς και τύφου. Από την άλλη, το νησί δεν είχε δυνατότητες να δώσει εργασία στο νέο πληθυσμό, με αποτέλεσμα τη ζητιανιά, τις δουλειές του ποδαριού ή τις μικροκλοπές από την πλευρά των προσφύγων.
Ποια ήταν η συμπεριφορά των ντόπιων κατοίκων στο Αργοστόλι ή στα χωριά; Είναι αλήθεια ότι ως άτομα, ως μονάδες δεν έδειξαν, τον πρώτο και ασφαλώς τον πιο κρίσιμο καιρό, την απαιτούμενη αλληλεγγύη. Μπορεί να ένιωθαν το άγχος των προσφύγων, μπορεί ενδεχομένως να κατανοούσαν την άσχημη ψυχική τους κατάσταση, επέδειξαν όμως ψυχρότητα και στάθηκαν απόμακροι, δυσανασχετώντας προφανώς για εκείνη την «εισβολή» στο ζωτικό τους χώρο. Και όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζει σύγχρονος μελετητής, «κανείς δεν άνοιξε την πόρτα του να φιλοξενήσει έστω ένα από τα θύματα της συμφοράς· καμιά οικογένεια δεν συναδελφώθηκε με κάποια άλλη, από εκείνες που ήλθαν με μόνη τους αποσκευή την απελπισία. […] Και δεν ήταν ούτε λίγοι ούτε άσημοι εκείνοι [από τους ντόπιους] που καταπνίγοντας μέσα τους κάθε αίσθημα ανθρωπισμού και φιλαλληλίας αντιμετώπιζαν με αποστροφή και απέχθεια το δράμα και μιλούσαν με λόγια πικρά για τις ανθρώπινες σκιές που το ένα μετά το άλλο τα πλοία άδειαζαν στην παραλία του Αργοστολιού».
Υπήρχαν βέβαια και φωτεινές εξαιρέσεις, τις οποίες ιδιαίτερα εκτίμησαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες. Στις αφηγήσεις τους πάντα είχαν τον καλό λόγο για εκείνους τους Κεφαλονίτες, που τους συμπαραστάθηκαν. Αλλά παράλληλα δεν ξεχνούσαν και τις άσχημες καταστάσεις.
Να τι έχει αφηγηθεί ο Σταύρος Λαζαρίδης, πρόσφυγας από το Σουλεϊμάνκιοϊ του Βεζίρ Κιοπρού του Πόντου: «Από την έξορία [που τους είχαν στείλει οι Τούρκοι] ήρθαμε [με τη Συμφωνία της Ανταλλαγής] στην Ελλάδα. Δεν ξαναγυρίσαμε στο χωριό μας. Τα σπίτια μας δεν τα ξαναείδαμε. Από τη Μαλάτεια και το Ελ Αζίζ κατεβήκαμε στο Χαλέπι και μέσον Τριπόλεως με το “Καλυψώ Βεργωτή” ήρθαμε στην Κεφαλονιά. Την 1η Ιανουαρίου του 1923 βρισκόμαστε στο Φισκάρδο της Κεφαλονιάς. Από το Χαλέπι ξεκινήσαμε τον Οκτώβριο του 1922. Στο Φισκάρδο παραμείναμε μέχρι το Μάιο του 1924. Εκεί ήμασταν περίπου τρεις χιλιάδες πρόσφυγες από διάφορα μέρη του Πόντου. Επίσης και στο Αργοστόλι υπήρχαν και στη Σάμη της Κεφαλονιάς. Το μεν Φισκάρδο, ως κέντρον φιλελεύθερων πολιτών, μας υποδέχτηκε μαζί με τα χωριά και μας εφιλοξένησαν στα σπίτια τους μέχρι της φυγής μας από κει για τη Μακεδονία. Τουναντίον δε η Σάμη και δη στην Αγία Ευφημία ήσαν μισοπρόσφυγες [μισούσαν δηλαδή τους πρόσφυγες]. Μας αποκαλούσαν τουρκόσπορους και όταν αποβιβαστήκαμε στη Σάμη άλλους ύβρισαν και άλλους εχλεύασαν. Τον δε εφοπλιστή Βεργωτή που μας έφερε τον ύβρισαν κι αυτόν που μας έφερε».
Με το πέρασμα, όμως, του χρόνου αρκετοί πρόσφυγες μετακινήθηκαν προς τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα της χώρας. Όσοι παρέμειναν – και δεν ήταν λίγοι αυτοί – κέρδισαν τη συμπάθεια των ντόπιων, αποκαλύπτοντας ένα ζηλευτό πολιτιστικό επίπεδο με προοδευτικές ιδέες. Μόλις τακτοποιήθηκαν και ηρέμησαν τα πράγματα, και αφού συνειδητοποίησαν ότι δεν επρόκειτο να επιστρέψουν στη γενέτειρά τους, προσπάθησαν να οργανωθούν, ώστε να αντιμετωπίζουν συλλογικά τα προβλήματά τους. Ας μην ξεχνάμε ότι το πρώτο σημαντικό αθλητικό σωματείο του Αργοστολιού, ο Παγκεφαλληνιακός Γυμναστικός Σύλλογος, οφείλει την ίδρυσή του και στους πρόσφυγες, καθώς πολλά στελέχη του προέρχονταν από τον προσφυγικό πληθυσμό του Αργοστολιού, όπως οι Σπύρος Κωνσταντινίδης, Παναγιώτης Περλικίδης, Γιάννης Παπαϊωάννου, Θεαγένης Παυλίδης κ.ά.
«Τα προσφυγικά» στο Αργοστόλι
Μόλις το 1929, εφτά χρόνια δηλαδή αργότερα, λύθηκε το σοβαρό πρόβλημα της μόνιμης στέγασής τους. Απαλλοτριώθηκε η αναγκαία έκταση στο Αργοστόλι (στη νότια πλευρά της πόλης, κοντά στην περιοχή του σημερινού 3ου Δημοτικού Σχολείου), όπου οικοδομήθηκε ο λεγόμενος «Προσφυγικός Συνοικισμός». ( Σημείωση kefalonia press : σύμφωνα με έρευνά μας ο προσφυγικός συνοικισμός στο Αργοστόλι ήταν μεταξύ των σημερινών οδών Κεφάλου έως Δεβοσέτου και επάνω έως Σουηδίας. Δείτε χάρτη).
Επρόκειτο για ενιαίο συγκρότημα, χωρίς τον κατάλληλο όμως σχεδιασμό και με πρόχειρες κατασκευές. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για ένα γκέτο, και μάλιστα τη στιγμή που ήδη είχαν αρχίσει να αμβλύνονται οι προκαταλήψεις και να εξαλείφονται οι διαφορές.
Και το γκέτο αυτό ήρθαν και το ισοπέδωσαν οι σεισμοί του 1953. Τα χωρίσματα που οι άνθρωποι κατασκεύαζαν, τα εξαφάνισε μια φυσική δύναμη, εξαλείφοντας διαφορές και διακρίσεις. Έτσι, οι πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής και οι απόγονοί τους, ενταγμένοι πια στα κεφαλονίτικα δεδομένα, συνέχισαν τη ζωή τους και την προσφορά τους για την κοινή προκοπή του νησιού, συμμετέχοντας στα πολιτικά και πολιτιστικά πράγματα της Κεφαλονιάς.» Εδώ τελειώνει το άρθρο του κ. Πετράτου.
Σήμερα, 93 χρόνια μετά, η Κεφαλονιά βρίσκεται στο ίδιο δίλλημα
Σήμερα, 93 χρόνια μετά, το νησί μας βρίσκεται μπροστά στην ίδια πρόκληση. Να φιλοξενήσει ξεριζωμένους ανθρώπους, διαλυμένες οικογένειες μιας πλούσιας χώρας που καταστράφηκε από το πόλεμο. Το 2016 δεν είναι 1922. Οι Κεφαλονίτες στα χρόνια που μεσολάβησαν πέρασαν πολλά και δύσκολα. Έχασαν τις περιουσίες τους από τους σεισμούς του 1953 και αναγκάστηκαν σε μαζική μετανάστευση σε Αμερική και Καναδά. Οι περισσότεροι ως λαθρομετανάστες μέσα από τα παπόρια.. Εκείνοι οι πρώτοι Κεφαλονίτες , γενιά που ζει ακόμα και έχει θύμησες, ξέρει πολύ καλά τι πέρασε στα υπόγεια της Νέας Υόρκης, του Μόντρεαλ, στις σιδηροδρομικές γραμμές της Αμερικής.. Έζησε το κυνηγητό του FBI , ο φόβο και το τρόμο της Αμερικάνικης Αστυνομίας Μετανάστευσης, και κοιμήθηκε για πολλές νύχτες κάτω από γεφύρια ποταμών..
Σήμερα,93 χρόνια μετά, φοβόμαστε τους πρόσφυγες γιατί πιστεύουμε ότι θα καταστρέψουν το τουρισμό του νησιού μας. Θα βλέπουν ας πούμε οι τουρίστες τους πρόσφυγες να περιφέρονται ρακένδυτοι στις παραλίες και στη πόλη και θα φοβούνται. Φοβόμαστε την εγκληματικότητα που μπορεί να εμφανιστεί από ανθρώπους που έχουν χάσει τα πάντα.. Ναι , φοβόμαστε και πολύ δικαιολογημένα γιατί σε αυτό το μπάχαλο που επικρατεί, με μια κυβέρνηση ανίκανη να χειριστεί το θέμα, με μια Ευρώπη που μας παγίδευσε στα ίδια μας τα λάθη, κινδυνεύει να μετατραπεί ολόκληρη η Ελλάδα σε ένα απέραντο άναρχο καταυλισμό λαθρομεταναστών και όχι προσφύγων.
Εάν όμως η υποδοχή προσφύγων στο νησί μας γίνει οργανωμένα, για συγκεκριμένο αριθμό ατόμων που θα φιλοξενηθούν, με σωστή προετοιμασία φιλοξενίας και κυρίως με την εξασφάλιση σε αυτούς τους ανθρώπους αξιοπρεπούς διαβίωσης , τι έχουμε να φοβηθούμε ?
Να επισημάνουμε ότι μπορεί να υπάρξουν και στο νησί μας κρούσματα εκμετάλλευσης των προσφύγων, προσπάθειες διασπάθισης κονδυλίων προς τις δικές τους τσέπες και όχι στους πρόσφυγες..και ότι μπορεί να δούμε προσπάθειες να επιρριφτούν εγκληματικές , ή παράνομες πράξεις στη παρουσία προσφύγων. Σε μια κοινωνία που μόνο αγγέλων δεν είναι, κάποιοι θα προσπαθήσουν να βγάλουν κέρδος από τον ανθρώπινο πόνο, την ανθρώπινη δυστυχία.
Σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες που ζούμε τη Μνημονιακή εποχή, που εκατοντάδες Κεφαλονίτες έχουν χάσει την ασφαλιστική τους κάλυψη, που κάθε μέρα ψωνίζουμε όλο και λιγότερα αγαθά, σε μια εποχή που το Ελληνικό κοινωνικό κράτος δεν υφίσταται γιατί δεν μπορεί να προσφέρει τα εντελώς απαραίτητα στους πολίτες του, μας φαίνεται εντελώς αλλόκοτο να φιλοξενήσουμε και πρόσφυγες!
Είμαστε άνθρωποι με αδυναμίες , ανασφάλειες, ζήλιες και φοβίες.. Αυτό είναι το ένα μέρος της ανθρώπινης φύσης μας. Υπάρχει όμως και το άλλο. Της φιλανθρωπίας, της ανθρωπιάς, της καλοσύνης, της προσφοράς, της ανοχής, της υπομονής..
Θα δοκιμαστούμε ! θα δοκιμαστούμε πολύ σκληρά. Αλλά από αυτές τις δοκιμασίες που περνάμε τώρα και από τις χειρότερες που έρχονται, είναι δική μας απόφαση αν θα γίνουμε καλύτεροι, πιο δυνατοί, πιο σωστοί άνθρωποι ή αν θα βυθιστούμε στο μίσος και το φόβο..
Σε κάθε κοινωνία υπάρχουν αμφίρροπες δυνάμεις. Το τι επικρατεί στη δική μας μικρή , τοπική κοινωνία, το ξέρουμε. Στις δυνάμεις που θα θελήσουν να εκμεταλλευτούν τον ανθρώπινο πόνο για προσωπικό τους όφελος και σε βάρος του νησιού μας , πρέπει να υψώσουμε το δικό μας τείχος της αλληλεγγύης, της συμπόνιας, της προσφοράς και της προστασίας του νησιού μας.
Ο παπάς μας, μας δείχνει το σωστό
Αν σήμερα ήταν μαζί μας ο παπα Γεράσιμος , ο Δεσπότης μας, μπορούμε να φανταστούμε άλλη εικόνα από το να τον βλέπαμε με ανασκουμπωμένο ράσο να τρέχει αλαφιασμένος, να παρηγορεί, να ταΐζει, να ζεσταίνει τους πρόσφυγες?
Θα τον αφήσουμε(πάλι) μόνο του?
Ελένη Δ. Χιόνη
Αναδημοσιευση απο : Kefaloniapress
