Η γαλοπούλα δεν είναι ελληνικό έθιμο. Και βεβαίως δεν είναι παραοσιακό Κεφαλονίτικο Χριστουγεννιάτικο έδεσμα. Η γαλοπούλα ήθρε στην Κεφαλονιά στα τέλη του 1970 και έγινε μόδα.
Τι κρέατα έτρωγαν οι Κεφαλονίτες τα Χριστούγεννα και τη Πρωτοχρονιά στις προ γαλοπούλα εποχές?
Μα ότι έκτρεφαν στο κτήμα τους οι ίδιοι ή ο γείτονας. Διότι εκείνες τις εποχές που δεν υπήρχαν τα ψυγεία έπρεπε να καταναλώσεις αμέσως το κρέας ή να το κάνεις παστό. Στην Κεφαλονιά για κάποιους λόγους δεν αναπτύχθηκε η τέχνη του παστού ή καπνιστού κρέατος σε σχέση με τα άλλα Ιόνια νησιά και κυρίως την Λευκάδα.
Ετσι η οικογένεια που έσφαζε κράταγε για τις ανάγκες της και το υπόλοιπο το μοίραζε στο χωριό. Το ίδιο έκανε ο καθένας που έσφαζε. Ετσι όλοι είχαν φρέσκο κρέας για το γιορτινό τους τραπέζι.
Τα Χριστούγεννα έφθαναν μετά από μια μεγάλη νηστεία 40 ημερών . Το Χριστουγεννιάτικο γεύμα πολλές φορές κατέληγε με σοβαρά προβλήματα υγείας καθώς δεν υπήρχε ενδιάμεσο στάδιο από τη νηστεία στην κρεατοφαγία επειδή τα κρέατα έπρεπε να καταναλωθούν αμέσως.
Πως ήταν όμως το γιορτινό τραπέζι στην προσεισμική (1953) Κεφαλονιά? Θα σας το περιγράψω έτσι όπως το ζήσαμε στην οικογένειά μας, στο χωριό μας, τις Ατσουπάδες.
Η παραμονή των Χριστουγέννων
Στο σπίτι γινόταν ανάστα ο Κύριος καθώς από νωρίς η μάνα ετοιμαζε τηγανίτες για να φιλέψει τους χωριανούς που θα μας έλεγαν τα κάλαντα. Τότε τα κάλαντα της παραμονής τα έλεγαν μεγάλοι άνθρωποι κυρίως. Πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι με καλαθούρια στο χέρι και έβαζαν εκεί τα φιλεψήμια.
Που να δικιμάζεμε εμείς τα παιδιά τηγανίτα!! Αν περίσσευε . Πρώτα έπρεπε να καλύψουμε τις υποχρεώσεις μας στους «ξένους ανθρώπους» και μετά εμείς. Πόσο μισούσαμε τη παραμονή των Χριστουγέννων! Εξαντλημένα και εμείς από την υποχρεωτική νηστεία ημερών, περιμέναμε πως και πώς να γλυκαθούμε από μια τηγανίτα . Αργότερα περάσαμε από τη τηγανίτα στα .. φυλλάκια. Τις Κεφαλονίτικες δίπλες σε σχήμα «παπιγιόν» που τουλάχιστον εμείς στο σπίτι μας ακόμα τις λέμε «φυλλάκια». Τσίκνιζε όλο το σπίτι από το τηγανητό λάδι, ώρες ολόκληρες τηγάνιζε όρθια η μάνα στη μαγερειό για να καλύψει τις ανάγκες σε δώρα στα σπίτια των συγγενών και των άλλων υποχρεώσεων.
Και εμείς να κοιτάμε.. και να περιμένουμε. Τότε η οικογένειες ήταν πολύ σκληρες με τα παιδιά. Πάνω από όλα οι υποχρεώσεις στους άλλους και μετά τα παιδιά.
Ξενηστικωμένα , ταλαιπωρημένα και νηστικά γιατί τη νύχτα θα κοινωνούσαμε, πέφταμε στο κρεβάτι αγανακτισμένα για τις γιορτές , μισώντας τους συγγενείς που μας έπαιρναν τα γλυκά για τις «υποχρεώσεις».
Και δεν μας έφθανε η πείνα και η στέρησή μας για τις «υποχρεώσεις» είχαμε και τα .. παγανά! Τρομοκρατία! Κάτι ιστορίες να σου σηκώνεται η τρίχα! Τα παγανά τη νύχτα θα έρχονταν και αλλοίμονο μας αν μας πετυχαίνανε πουθενά.. Ρε να πάρει! Τι Χριστούγεννα μαρτυρίου ήταν αυτά!!
Το Χριστουγεννιάτικο μαρτυριό μας δεν είχε τέλος αφού στις 2 τα χαράματα μέσα σε εκείνη την υγρασία και το κρύο να περονιάζει τα κοκκαλάκια μας, επρεπε να ξυπνήσουμε για να πάμε στην Εκκλησία. Και να φορέσουμε και τα (όποια) καλά μας ρούχα. Τα οποία συνήθως ήταν εντελώς ακατάλληλα για την περίσταση. Σταλμένα από τους θείους της Αμερικης η οργάντζα πήγαινε σύννεφο! Αντε να πηγαίνεις στην εκκλησία με μια πλεκτή ζακέτα και φουστάνι από οργάντζα!! Έτρεμες σαν το φύλλο. Βάλσαμο στο μικρός ου κορμάκι η ζεστασιά μέσα στην Εκκλησία από τα κεριά και τις ανάσες των ανθρώπων.
Μετά την εκκλησία, επιστροφή στο σπίτι για το.. ρεβεγιόν!
Το τραπέζι είχε ετοιμαστεί αποβραδίς με όλα τα καλά που είχε το κάθε σπίτι. Ανάλογα τη φτώχεια του καθενός και το τραπέζι.
Το ρεβεγιόν όμως είχε απαραίτητα σκωταριά τηγανητή, σβημένη με κρασί!
Σκεφτείτε μετά από 40 ημέρες νηστεία να έτρωγες χαράματα αυτό τον δυναμίτη.
Να σας πω όμως τη συνταγή
Μια σκωταριά αρνίσια κομμένη μπουκιές . Γλυκάδια και αμελέτητα.
Λάδι στο τηγάνι. Μια φούχτα σκόρδα μέσα , τσιγάρισμα και έριχναν το κρέας. Ανακάτεμα, σβήσιμο με κρασί , αλάτι και όσοι είχανε αρωματίζανε με ριγανη.
Το κρασί έφτανε στο τραπέζι ζεσταμένο από τη χόβολη. Μέχρι να έρθει η σκωταριά βουτάγανε στο ζεστό κρασί , ψωμί φρυγμένο . Ηταν το ορεκτικό ένα πράμα.
Που να φάμε εμείς τα παιδιά αυτά τα πράγματα! Αντίθετα τρώγαμε καμιά παπαλιά για τη γκρίνια μας. Βουτάγαμε καμιά μπουκούλα ψωμάκι στο τηγανόλαδο και διασκεδάζαμε τη πείνα μας καθώς το κεφάλι βάραινε από την αυπνία και μας έπαιρνε ο ύπνος έτσι όπως τρώγαμε πάνω στο τραπέζι.
Μετά τη ρεβεγιον άρχιζαν οι ετοιμασίες για το γεύμα της γιορτής. Η μάνα συνέχεια στο πόδι μέρα νυχτα για τα κουλιαντρίσει όλα.. Και τα νεύρα της.. σχοινιά! Αποφεύγαμε σα το διάολο το λιβάνι να βρεθούμε μπροστά της εκείνες τσι μέρες..
Το Χριστουγεννιάτικο γεύμα είχε αρνί ή κατσίκι και συγκεκριμένα το «χεράκι» του.
Η μάνα το έβαζε στο φούρνο με λίγο ντομάτα κουσέρβα, μπόλικα σκόρδα και το άφηνε να βράσει καλά μέσα στον ξυλόφουρνο. Κοντά να γίνει έριχνε μέσα άφθονο ρύζι (ενας τύπος υπήρχε τότε ο ..λαπάς) για να φθάσει να χορτάσουμε όλοι.
Όσο μαγειρευόταν το κρέας το σπίτι ευόδιαζε από την μυρωδιά του σκόρδου και της τομάτας. Μας έσπαε τη μύτη.. Αλαφιαζόμαστε μέσα στον υπνο μας, αλλά τι να κάναμε? Θα τρώγαμε στην ώρα μας.
Ξυπνάγαμε το πρωί των Χριστουγέννων ενώ στο σπίτι επικρατούσε πανικός για τις ετοιμασίες, κάποιος μπορεί αν θυμόταν να μας δώσει εκείνο το μισητό γάλα με μια φέτα ψωμί, αν το θυμόταν κανείς μέσα στη κουρλαμάδα τους.
Μαζευόμασταν στο τραπέζι , με τα απολύτως απαραίτητα που φάνταζαν όμως τότε σαν λουκούλλειο γεύμα. Kατσίκι στο φούρνο με ρύζι, τυρί φέτα ανταλλαγή με συγγενή, ψωμί ζυμωτό και για τσου μεγάλους ζεστό κρασί. Αργότερα που εμφανίστηκαν τα μακαρόνια, κάποιες οικογένειες αντικατέστησαν το ρύζι με μακαρόνια.
Εκείνο το κρέας μας άρεσε. Ήταν πεντανόστιμο όπως και το ρυζάκι που είχε πάρει όλα τα ζουμιά και είχε φουσκώσει.και μας χόρταινε.
Μετά το γεύμα ερχόνταν επιτέλους στο τραπέζι οι λουκουμάδες και τα «φυλλάκια» που μπορούσαμε να φάμε και εμείς..
Τρώγαμε με δέκα μασέλες. Μέχρι σκασμού. Το αποτέλεσμα? Κοιλόπονοι, ανακατωσούρες, εμετοί.
Αυτά είναι τα απομυθοποιημένα Χριστούγεννα της μετασεισμικής ορεινής Κεφαλονιάς. Δεν ξέρω τι τρώγανε στη Χώρα (Αργοστόλι). Ξέρω μόνο ότι δεν μας έμενε τίποτε σπίτι εξ αιτίας των υποχρεώσεων στη Χώρα. Ποτέ δεν είδα στο τραπέζι κάτι από τη Χώρα για τις υποχρεώσεις που είχε σε εμάς. Πάντα χρωστάει ο αγρότης, πάντα οφειλέτης είναι ο χωριάτης..
Όταν ο πατέρας μου –χρόνια μετά - άκουγε να λένε «α, τι ωραία Χριστούγεννα τότε» πεταγότανε τ’ αψήλου. «Πότε μωρέ? Τότε που μετράγαμε τις μπουκιές και δεν δίναμε στα παιδιά? Τότε που δεν είχαμε ούτε ρεύμα? ».. Φαίνεται ότι και για τους μεγάλους η ζωή ήταν δύσκολη ακόμα και στις γιορτές..
Με τούτα και με τα άλλα ερχότανε και η Πρωτοχρονιά. Και που ερχότανε και που εν ‘ερχότανε το ίδιο μας έκανε αφού δώρα δεν είχαμε. Ο παπούς ο Τζαρλής μας φίλευε κάτι δραχμούλες , θησαυρός για την εποχή. Σπάνια και πολύ αργότερα να είχαμε κανένα δώρο και αυτό θα ήταν πρακτικό καμιά μπλούζα, κανένα πουκάμισο.
Το καλό με την Πρωτοχρονιά ήταν ότι το στομάχι μας πια είχε συνέλθει, τρώγαμε ενδιάμεσα των ημερών και έτσι τη Πρωτοχρονιά απολαμβάναμε το φαγητό μας.
Στο σπίτι μας και γενικά στο χωριό μας δεν γιορτάζαμε την παραμονή. Τη πίτα την κόβαμε την ημέρα της Πρωτοχρονιάς. Να σας πω την αλήθεια δεν θυμάμαι πότε καθιερώσαμε στο σπίτι την βασιλόπιτα.. Το δείπνο της παραμονής της πρωτοχρονιάς είχε χοιρινό στο τηγάνι. Διάφορα κομματάκια κρέας του χοιρινού τηγανισμένα και σβησμένα με κρασί. Ζεστό κρασί στο τραπέζι και ψωμί ζυμωτό. Τυρί φέτα όποιος είχε συγγενή που τυροκομούσε.
Καθόμασταν στη γωνιά μετά το δείπνο περιμένοντας να έρθουν από τα δίπλα χωριά να μας πουν τα κάλαντα και να χαζέψουμε με τους κανταδόρους. Έρχονταν μεγάλες παρέες, πεζοπορία από χωριό σε χωριό.. Πιο ευδιάθετος ο κόσμος στις Πρωτοχρονιές ίσως γιατί άφηναν πίσω τους τις δυσκολίες της προηγούμενης χρονιάς, ίσως γιατί ήλπιζαν.. Πάντως η παραμονή της Πρωτοχρονιάς είχε περισσότερη χαρά.
Το τραπέζι λοιπόν της Πρωτοχρονιάς είχε χοιρινό σφακτάρι. Δεν θυμάμαι πότε άρχισαν να μπαίνουν στο ταψί πατάτες. Θυμάμαι το κρέας σκέτο, με σκόρδο και ρίγανη. Δεν με ενθουσίαζε ιδιαίτερα, αλλά εμείς στο δικό μας σπίτι δεν είχαμε συγγενείς με χοιρινά και καταλήγαμε και τη Πρωτοχρονιά με αρνί ή κατσίκι.
Αναδημοσιευση απο : http://kefaloniapress.gr/
|
