Σπύρος Λουκάτος (1915-2014): Η ακτινοβολία της προσωπικότητάς του

Ένας σχεδόν αιώνας έντονης ζωής και πολυεπίπεδης δράσης είναι δύσκολο να περιγραφεί στο πλαίσιο μιας σύντομης ομιλίας, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τον Σπύρο Λουκάτο, διά βίου αγωνιστή και ταυτόχρονα δάσκαλο και επιστήμονα, πρωταγωνιστή και ταυτόχρονα θεράποντα της Ιστορίας. Αυτό που θα επιχειρηθεί σήμερα είναι μια επισκόπηση της προσωπικότητας και της ακτινοβολίας του Λουκάτου όχι μόνον στο στενό περιβάλλον του τόπου μας αλλά και σε πανελλήνια, και θα τολμήσουμε να πούμε και διεθνή ακόμη κλίμακα. Στις επιμέρους πτυχές του έργου του θα αναφερθούν στη συνέχεια ειδικοί επιστήμονες.

Ο Σπύρος Λουκάτος γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1915. Ήταν το τελευταίο από τα έξι παιδιά του Δημητρίου Ραζή Λουκάτου, λεπτοσιδηρουργού με καταγωγή από τα Φαρακλάτα Κεφαλονιάς, που είχε κάποια στιγμή ασχοληθεί και με ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και της Ανθής Μαγκλιβέρα, που πριν από τον Σπύρο είχαν αποκτήσει τον Νικόλα, τον Γεράσιμο, τον Διονύση, την Ξένη και την Ειρήνη. Ο μικρός Σπύρος βιώνει τα γεγονότα του Μεσοπολέμου μέσα σ’ ένα μεσοαστικό «Βενιζελικό» σπίτι – στο Αργοστόλι θα πραγματοποιήσει και τις σχολικές του σπουδές, πρώτα στο ιδιωτικό δημοτικό σχολείο «Αι Μούσαι» της Ελένης Μαζαράκη και στη συνέχεια διαδοχικά στο τριετές Ελληνικό Σχολείο (Σχολαρχείο) και στο Κοργιαλένειο Γυμνάσιο Αρρένων.  Στα σχολικά του χρόνια αρχίζει και η αγωνιστική του δραστηριότητα – γράφει το 1931 συνθήματα στους τοίχους του Αργοστολίου υπέρ της Κύπρου και κατά της αγγλικής κατοχής, τις μέρες της εξέγερσης των Κυπρίων υπέρ της ανεξαρτησίας τους. Το 1932 φεύγει από την Κεφαλονιά για να σπουδάσει στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου αποφοιτά το 1937, μεσούσης της μεταξικής δικτατορίας. Παρακολουθεί επίσης και κάποια μαθήματα στη Νομική Σχολή, όπου γνωρίζεται με τον συνταγματολόγο και μετέπειτα πρόεδρο της Κυβέρνησης του Βουνού Αλέξανδρο Σβώλο, συμμετέχει και σε φοιτητικές κινητοποιήσεις, ενώ παράλληλα δημοσιεύει και το πρώτο του αρχαιολογικού ενδιαφέροντος κείμενο με θέμα «Προϊστορικοί τάφοι της Κεφαλονιάς» στο «Παγκεφαλληνιακόν Ημερολόγιον 1938» του Σπυρίδωνος Σκηνιωτάτου.

 Στη συνέχεια και ως το 1938, στρατευμένος φοιτά στη σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Κερκύρας και παίρνει το βαθμό του ανθυπολοχαγού, υπηρετώντας στην Αθήνα, στην Πάτρα, στο Αργοστόλι και στη Λαμία. Στην Κέρκυρα θα πάρει και το επιστημονικό «βάπτισμα του πυρός» Με το ξέσπασμα του ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940 υπηρετεί στην Κεφαλονιά και στο Χαϊδάρι της Αττικής, ενώ τον Ιανουάριο του 1941 προωθείται στο μέτωπο και πολεμάει εναντίον των Γερμανών στο μέτωπο Αρμενοχωρίου – Φλώρινας – Μοναστηρίου.

Η αντιστασιακή του δράση και οι διώξεις (1941-1955)

Η επιστροφή του, μετά την κατάρρευση του μετώπου, στην ιταλοκρατούμενη πλέον Κεφαλονιά, επιστροφή όχι ηθελημένη αφού ήθελε να πολεμήσει στην Κρήτη αλλά αποκλείστηκε στο νησί, σηματοδοτεί την αφετηρία της αντιστασιακής του δράσης, που θα καθορίσει τη ζωή του για πολλά χρόνια, ακόμα και μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου. Από την αρχή της παρουσίας του στην Κεφαλονιά πρωτοστατεί στην οργάνωση της αντίστασης κατά των Ιταλών και εν συνεχεία κατά των Γερμανών, μέσα από τις τάξεις του ΕΑΜ, του οποίου θα γίνει ο πρώτος Γραμματέας για την Κεφαλονιά και την Ιθάκη. Η συμβολή του στην οργάνωση συλλογικοτήτων με αντιστασιακή δράση περιλαμβάνει, ανάμεσα στα άλλα, και την συμβολή του στην ίδρυση σωματείων ναυτεργατών και κληρικών της Κεφαλονιάς, ενώ πρωταγωνιστικός ήταν ο ρόλος του και στον τομέα της διαφώτισης μέσα από την έκδοση εφημερίδας με τίτλο Λαϊκή Θέληση αλλά και την εκτύπωση και διακίνηση έντυπου υλικού στα γερμανικά και τα ιταλικά κατά τη διάρκεια της ιταλογερμανικής σύρραξης του Σεπτεμβρίου του 1943, κατά την οποία επίσης πρωτοστατεί στην προσέγγιση των Ιταλών προτείνοντας τη συγκρότηση κοινής ελληνοϊταλικής διοίκησης για την αντιμετώπιση των Γερμανών, πρόταση που δεν έγινε αποδεκτή, αλλά και συναποφασίζοντας τη διάσωση των Ιταλών μετά την ήττα τους.

Την ίδια εκείνη περίοδο της αντιστασιακής του δράσης ξεκινάει και η σταδιοδρομία του ως καθηγητή στη Μέση Εκπαίδευση, στα Γυμνάσια Ληξουρίου, Αρρένων Αργοστολίου και την Εμπορική Σχολή του Αργοστολίου. Ξεκινούν όμως και οι διώξεις. Την Άνοιξη του 1944 συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς μετά από προδοσία και καταδικάζεται μαζί με άλλους αγωνιστές σε θάνατο. Δυο μεγάλα λαϊκά παγκεφαλληνιακά συλλαλητήρια θα αποτρέψουν την εκτέλεση της ποινής, και ο Λουκάτος θα αποφυλακιστεί, ωστόσο αφού αποτραπεί και νέο σχέδιο δολοφονίας του θα καταφύγει στο βουνό, απ’ όπου θα συνεχίσει την αντιστασιακή του δράση. Στον Αίνο, μαζί με άλλα στελέχη του ΕΑΜ, η ζωή του θα απειληθεί για ακόμη μια φορά κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών, λίγο πριν φύγουν, το καλοκαίρι του 1944. Παρά τον αποκλεισμό θα κατορθώσει να διαφύγει στην Ιθάκη, με τελικό προορισμό τη Στερεά Ελλάδα. Για μια φορά ακόμα θα κινδυνεύσει όταν το πλοίο με το οποίο προσπαθούσε να διαφύγει δέχεται μαζικά πυρά στο Λεσίνι της Αιτωλοακαρνανίας, όπου θα τραυματιστεί σοβαρά και θα μεταφερθεί στο Αιτωλικό και στη Γαβαλού της Αιτωλοακαρνανίας, και τελικά, όταν οι Γερμανοί επιτίθενται στην περιοχή, καταφεύγει στο μοναστήρι της Κατερινούς, στην Αιτωλοακαρνανία, όπου θα παραμείνει αρκετό καιρό.

Στη συνέχεια τον βρίσκουμε στο Μεσολόγγι, και τον Σεπτέμβριο του 1944 στην απελευθερωμένη Κεφαλονιά, όπου αναλαμβάνει και πάλι καθήκοντα του Γραμματέα Περιφερειακής Επιτροπής Κεφαλονιάς – Ιθάκης του ΕΑΜ, και τοποθετείται γενικός επόπτης της Μέσης Εκπαίδευσης στην περιοχή. Είναι μια εποχή που πολλά έχουν να γίνουν, που πολλές δομές αρχίζουν να οργανώνονται, ωστόσο όλα σταματούν με τη συμφωνία της Βάρκιζας, τον Φεβρουαριο του 1945. Και τότε ακόμα θα επιχειρήσει να συμβάλει στην ενότητα των δημοκρατικών δυνάμεων, συμμετέχοντας στο Πανδημοκρατικό Μέτωπο και στον Συνασπισμό των δυνάμεων του ΕΑΜ στην Κεφαλονιά.

Το 1946 θα αρχίσει ωστόσο νέο κύμα διώξεων και απειλών κατά της ζωής του. Πρώτα θα απολυθεί από τη θέση του καθηγητή της δευτεροβάθμιας, και στη συνέχεια θα γίνει δυο φορές στόχος δολοφονικής απόπειρας. Αυτές οι σοβαρές απειλές θα τον αναγκάσουν να «εξαφανιστεί» κυριολεκτικά από την καθημερινότητα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εγκαταλείπει πλήρως τη δράση του, αφού αρθρογραφεί με ψευδώνυμο στην εφημερίδα του ΕΑΜ «Ελεύθερη Κεφαλονιά». Η αρθρογραφία του στην εφημερίδα αυτή ξεκινάαπό τον Φεβρουάριο του 1945 έως και τον Ιούλιο του 1947. Ο ίδιος χαρακτηρίζει την περίοδο από το 1946 έως 1955 «μακρά δεκαετή περίοδο σοβαρών δοκιμασιών και περιπετειών, διωγμών, δίκης, καταδίκης και παρανομίας», μια δεκαετία δύσκολη για τον Λουκάτο όσο και για την Ελλάδα.

Η Αθήνα και η επιστημονική δράση (1955-2014)

Μια καινούρια φάση της ζωής του, αυτή που ταυτίζεται και με την ενεργότερη ενασχόλησή του με την επιστήμη, σηματοδοτώντας την ανάδειξη του Λουκάτου ως ιστορικού επιστήμονα, ξεκινάει το 1955, οπότε τον βρίσκουμε στην Αθήνα. Εκεί συνεχίζει την ενασχόλησή του με την εκπαίδευση, διδάσκοντας σε φροντιστήρια και σε σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης, ωστόσο, παράλληλα, ξεκινά και την επιστημονική του δραστηριότητα. Από «δημιουργός» της Ιστορίας στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης γίνεται, όπως ο ίδιος έλεγε «θεράπων» της Ιστορικής Επιστήμης. Το 1959 ολοκληρώνει με άριστα τις διδακτορικές του σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, με επτανησιακό θέμα («Ο Καποδίστριας και η Επτάνησος Πολιτεία», που δημοσιεύεται την ίδια χρονιά), ενώ την ίδια χρονιά δημοσιεύει και την πρώτη του ιστορική μελέτη στο Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, με τίτλο «Ανέκδοτος επιστολή του Νεοφύτου Βάμβα».

Η χρονιά του 1959 σηματοδοτεί λοιπόν την αφετηρία της κατεξοχήν επιστημονικής δραστηριότητας του Λουκάτου που θα διαρκέσει, χωρίς σταματημό, ως το θάνατό του, δηλαδή 55 χρόνια. Στο διάστημα αυτό ο Λουκάτος θα δημοσιεύσει 17 αυτοτελή βιβλία και πάνω από 260 άρθρα σε επιστημονικά και φιλολογικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων, ενώ αδημοσίευτες ακόμη παραμένουν πολλές μελέτες του. Στις επιμέρους θεματικές ενότητες του επιστημονικού έργου του Σπύρου Λουκάτου θα αναφερθούν στη συνέχεια της ημερίδας οι ειδικοί επιστήμονες. Εδώ θα περιοριστούμε στο να αναφέρουμε τις γενικότερες κατηγορίες, όπως έχουν αναλυτικά περιγραφεί από τον Πέτρο Πετράτο, στις οποίες θα μπορούσαν να ενταχθούν τα έργα του:

• ·        Μελέτες γύρω από την Ελληνική Επανάσταση του 1821
• ·         Μελέτες γύρω από τον χώρο των Βαλκανίων και τις σχέσεις των βαλκανικών λαών
• ·         Μελέτες για το Ριζοσπαστικό κίνημα στα Επτάνησα, όπου εντάσσεται και η μονογραφία του «Η Επτανησιακή Πολιτική Σχολή των Ριζοσπαστών»
• ·         Μελέτες για τους Έλληνες πρωτοσοσιαλιστές
• ·         Μελέτες για την περίοδο του Μεσοπολέμου
• ·         Μελέτες για την Εθνική Αντίσταση, στις οποίες θα πρέπει να εντάξουμε και το τρίτομο (ουσιαστικά τετράτομο μετά την πρόσφατη έκδοση της ενότητας που αναφέρεται στον Εμφύλιο πόλεμο) έργο του «Τα χρόνια της ιταλικής και γερμανικής κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην Κεφαλονιά και στην Ιθάκη», που μεγάλο μέρος του γράφτηκε στα χρόνια της «δεκαετίας της απομόνωσης» 1946-1955.

Στις παραπάνω ενότητες θα πρέπει να προσθέσουμε, για να έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα των δημοσιευμάτων του Λουκάτου, και μεγάλο αριθμό άρθρων του σε αθηναϊκές αλλά και κεφαλληνιακές εφημερίδες είτε για θέματα επιστημονικά είτε για θέματα τοπικού ενδιαφέροντος, που καταδεικνύουν ότι ακόμη και στην περίοδο της επιστημονικής του δραστηριότητας το αγωνιστικό πνεύμα του Λουκάτου δεν κρύφτηκε στις σελίδες των βιβλίων, αλλά συνέχισε να τροφοδοτεί την πένα του,καθιστώντας τον, μέχρι το τέλος της ζωής του, ενεργό πολίτη που προβληματίζεται για τη σύγχρονή του πραγματικότητα και δεν διστάζει να παρέμβει με τις θέσεις του στη δημόσια ζωή, να προτείνει, να κρίνει, να διατυπώσει θέσεις.

Δεν θα πρέπει να λησμονήσουμε τέλος, τη συμμετοχή του σε συλλογικές εκδόσεις (όπως η «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» της Εκδοτικής Αθηνών, εγκυκλοπαίδειες και συλλογικούς τόμους)

Η επιστημονική του δράση συνεχίζεται, άλλωστε, παράλληλα, με την ακαδημαϊκή του δραστηριότητα. Από το 1962 έως το 1971 υπηρετεί ως καθηγητής στην Ανώτερη Δημόσια Σχολή Υπομηχανικών της Αθήνας, και στη συνέχεια στη σχολή Τεχνολόγων Μηχανικών του τότε ΚΑΤΕΕ (σήμερα ΤΕΙ) Πειραιώς.  Επίσης μεταξύ 1966 και 1969 διδάσκει στη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία το μάθημα της Ιστορίας Τέχνης και Πολιτισμού, όπως άλλωστε και στη σχολή Προϊσταμένων Αδελφών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και τη ΣΕΛΕΤΕ. Παρά το γεγονός ότι δύο φορές υποψήφιος Καθηγητής στα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων και Αθηνών, δεν κατόρθωσε να εκλεγεί τελικά, πράγμα που δεν τον απέτρεψε από το να συνεχίσει ακούραστα τις αρχειακές και βιβλιογραφικές του έρευνες. Για εκείνον η επιστήμη της Ιστορίας ήταν πολύ πιο σημαντική από πανεπιστημιακούς τίτλους… Ανήσυχο πνεύμα καθώς ήταν, φεύγει το 1969 για την Περούτζια, όπου παρακολουθεί με υποτροφία μαθήματα στο Universita per Stranieri, και συνεχίζει τις έρευνές του σε γαλλικά και ιταλικά αρχεία, ενώ αργότερα θα διδάξει και στα Ελεύθερα Πανεπιστήμια του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών.

Σ’ όλη τη διάρκεια της επιστημονικής του σταδιοδρομίας, συμμετέχει σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια, και γίνεται μέλος, συνεργάζεται ή συμμετέχει στη διοίκηση πολλών επιστημονικών οργανώσεων σε τοπικό, πανελλήνιο και διεθνές επίπεδο. Αναφέρουμε ενδεικτικά το Ινστιτούτο Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, την Εταιρεία Βυζαντινών Σπουδών, την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, τον Φιλολογικό σύλλογο «Παρνασσός». Η ενεργός συμμετοχή του σε συλλογικότητες δείχνει, πέρα από την εμβέλεια και την αναγνώριση του επιστημονικού του έργου, και την ανεξάντλητη διάθεσή του για συνεργασία και επικοινωνία με τον επιστημονικό κόσμο, στον οποίο ο Λουκάτος έχαιρε μεγάλου σεβασμού και αναγνώρισης.

Η αγάπη του για την Κεφαλονιά και για την έρευνα στο χώρο αυτό ήταν επίσης χαρακτηριστική. Αγαπούσε και επισκεπτόταν συχνά τις βιβλιοθήκες του νησιού, στην Κοργιαλένειο μάλιστα είχε δωρίσει και ένα μικρό μέρος της Βιβλιοθήκης του στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας, ενώ η αγάπη του για τον τόπο καταγωγής του, τα Φαρακλάτα, τον οδήγησε να δωρίσει το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιοθήκης του ώστε να δημιουργηθεί μια αξιόλογη βιβλιοθήκη στο Πνευματικό Κέντρο Φαρακλάτων «Panait Istrati», ενώ χαρακτηριστική είναι και η αγάπη και υποστήριξη με την οποία περιέβαλε τους νέους επιστήμονες.

Η δεύτερη αυτή περίοδος, του Λουκάτου – ιστορικού, φέρνει και την οικογένεια στην πορεία της ζωής του, καθώς το 1973 παντρεύεται την Ειρήνη Ψαραύτη, αγαπημένη σύντροφο και αρωγό του ως το τέλος της ζωής του.

Αν κοιτάξει κανείς ακόμα μια φορά τη ζωή του Λουκάτου, από τα πρώτα χρόνια στο μικροαστικό σπίτι του Αργοστολίου, τις μαθητικές και φοιτητικές ανησυχίες, τα μπαρουτοκαπνισμένα αγωνιστικά χρόνια της Εθνικής Αντίστασης αλλά και τη μετέπειτα περίοδο της διδασκαλίας, της έρευνας και της επιστήμης, θα μπορούσε να σκεφτεί ότι για έναν άνθρωπο σαν όλους μας μία ζωή δεν φτάνει για να ζήσει κανείς τόσα πράγματα. Δεν χωράει ίσως τόσο αγώνα και ταυτόχρονα τόση μελέτη. Δεν χωράει τον ήχο των όπλων, τις δολοφονικές απόπειρες, τις αποδράσεις στο βουνό, μαζί με τις ατέλειωτες ώρες αναδίφησης των αρχείων, τα επιστημονικά συνέδρια, τα βιβλία, τη διεθνή επιστημονική αναγνώριση. Δεν θα είχαμε τίποτα ίσως απ’ όλα αυτά, αν κάποια από τις σφαίρες στο Λεσίνι ή στον Αίνο, ή εκείνη η χειροβομβίδα στο Αργοστόλι που πετάχτηκε εναντίον του Λουκάτου είχαν πέσει με μόλις λίγα εκατοστά ή δευτερόλεπτα διαφορά. Ίσως όμως δεν θα τα είχαμε και αν ο Λουκάτος δεν είχε ζήσει, ελάχιστα μετά το τέλος των σπουδών του, στις οποίες προφανώς ανακάλυψε και την αγάπη του για την έρευνα, αν δεν είχε ζήσει από κοντά εκείνες τις ιστορικές στιγμές της Εθνικής Αντίστασης, αν δεν ήταν μπροστάρης και πρωτεργάτης στις κινηματικές και οργανωτικές δράσεις του ΕΑΜ, αν δεν είχε υποστεί όλες εκείνες τις διώξεις.

Ο Σπύρος Λουκάτος είχε την τύχη να γίνει ιστορικός κάνοντας μια πρωτόγνωρη αλλά πολύτιμη σπουδή, μετά το τέλος των πανεπιστημιακών σπουδών του. Έζησε την ιστορία να συμβαίνει και πρωταγωνίστησε σ’ αυτήν. Είχε τη βιωματική εμπειρία του ανθρώπου που ορμάει στο ποτάμι των γεγονότων και δεν παρασύρεται απ’ αυτό, αλλά προσπαθεί να τραβήξει κουπί, πιστεύοντας στην πορεία της ανθρωπότητας προς την ελευθερία. Έγραψε ο ίδιος ιστορία… και μετά, με πλήρη συναίσθηση της ευθύνης του ιστορικού, του αγωνιστή και του δασκάλου απέναντι στην αλήθεια, αποτύπωσε στο χαρτί αυτό που η ίδια η ιστορία είχε αποτυπώσει πρώτη στη ζωή και την ψυχή του.

Σάββατο 3-10-2015, ημερίδα για τον Σπύρο Λουκάτο (Σύνδεσμος Φιλολόγων – ΚΕΔΗΚΕ, στο Δημοτικό Θέατρο Αργοστολίου «Κέφαλος»).

Πηγές

Λήμμα «Λουκάτος Σπυρίδων», στο Κεφαλονιά – Ιθάκη, Βιογραφικό Λεξικό, Αθήνα: εκδ. σωμ. «Λαογραφική Αναζήτηση».

Σοφία Νεοφύτου, «Ένα ταξίδι με το Σπύρο Λουκάτο», Κυμοθόη, τχ. 19 (2009), σελ. 17-20.

Πέτρος Πετράτος, «Εργογραφία Σπυρ. Δημ. Λουκάτου», Κυμοθόη, τχ. 19 (2009), σελ. 21-47.

Πέτρος Πετράτος, «Σπύρος Λουκάτος, ο Κεφαλονίτης αγωνιστής και ιστορικός», στοpetrospetratos.blogspot.gr/2014/10/blog-post.html [πρόσβαση στις 3-10-2015]

Πέτρος Πετράτος, «Σπύρος Λουκάτος, ο αγωνιστής, ο δάσκαλος, ο επιστήμονας», Κυμοθόη, τχ. 19 (2009), σελ. 9-15.

Ιδιόγραφο βιογραφικό σημείωμα Σπυρ. Δημ. Λουκάτου, αρχείο Πέτρου Πετράτου.

Αναδημοσιευση απο : http://eliaswords.blogspot.gr/

Ο κουρλο – Κεφαλονίτης στο ντοτόρο!

Καφενείον “ΕΠΤΑΝΗΣΟΣ”

Nόμιζα πως θα ‘μαι πάντα νιός και καραμπουζουκλής κι ότι ντούρος θα πηδάω τις λακκούβες τση ζωής.

Θα ερωτεύομαι, θα πηγαίνω στα κρυφά τα ραντεβού με Λατίνες, με ευρωπαίες , αμπλα σπικ και παρλεβου.

Κάτι όμως τσιμπιματάκια στην καρδιά και στο συκώτι κι ο γιατρός που με κουράρει μου ανακοινώνει ότι:

Μάκη μου οι συγκινήσεις τέρμα, ίσαμε εδώ, αν δε θέλεις να σε πάνε σ’ ένα τόπο χλοερό.

*

Όσο αυτός μου ‘λεγε τέτοια, τόσο εγώ τον είχα άχτι, μέχρι που μου βρήκε σπλήνα ( είχα και τον καταρράκτη)

το διαβήτη σηκωμένο και την πίεση πολύ, κάποιο όργανο πεσμένο και μια πέτρα στη χολή,

μου ‘χωνε κάτι μαρκούτσια που μου άλλαξε την πίστη,

μια μου σκάλιζε τα……………………. μια την ουροδόχο κύστη.

*

Εμένα που χλιμίντριζα σαν έβλεπα φοράδα κι ορμούσα με το κέρατο σαν ταύρος στη γελάδα,

εμένα όπου κάλπαζα περήφανος σαν άτι, τώρα μου βρίσκει ημαρτον!! διόγκωση προστάτη.

Στα νεφρά είχα έναν πόνο, μα δεν του δωσα λαβή, λέω μέσα μου ” ασ το βρει ” και έκανα την παλαβή.

Κατά τ’ άλλα μου ‘ πε ότι τα πηγαίνω μια χαρά, μα στα μάτια του διαβάζω ”χάνουμε το φουκαρά”

*

Επήρα κάτι ανάποδες μα ήτανε γιατρός και πριν μου πει, κόβεις αυτά κι αυτά μεμα θα τρως του λέω:

“εγώ αισθάνομαι φέτος θα πάω νήπιο” κούνησε το κεφάλι του ” τι λες μωρε ερείπιο; ”

σου λέω το νιώθω, τ’ απαντώ, μου λέει: δε σου φαίνεται μα όταν γεράσει ο άνθρωπος πάλι ξαναμωραίνεται.

Γεράσιμε αμφισβητείς θαρρώ την επιστήμη, σε λίγο αιωνία σου θα ψάλουμε η μνήμη.

*

Αν δεν ακούσεις το γιατρό να πάρεις τα χαπάκια θα σε μπαρκάρουν τεσσαροι για τα κυπαρισσάκια

Έτσι αισθάνομαι γιατρέ και γνώμη δε θ’ αλλάξω, θ’ ανοίξω τις φτερούγες μου ψηλά για να πετάξω.

Για που λέει Γεράσιμε; τα πάντα θέλουν μέτρο, μην ανεβείς πολύ ψηλά και δεις τον άγιο Πέτρο,

παρέα με τα Χερουβείμ να σε καλωσορίζουν και κόλαση η παράδεισο μεμα μου να ζυγίζουν.

*

Κάπου εδώ όμως σταματάω λεπτομέρειες να γράφω, αυτός μ’ έβαλε στη κάσα και μου άνοιξε τον τάφο.

Τον πλήρωσα, σιγά σιγά πάω για τον παιδίατρο, αυτόν δεν εμπιστεύομαι ούτε και για κτηνίατρο!

Υ.Γ

Άλλη μια βλάβη μου’ βρηκε μα χέρι δε θα βάλει, μου ‘πε σημείο δύσκολο ότι είναι το κεφάλι

πως ότι και να μου κανε δε θα ‘χει γιατρειά.

Διάγνωση;

Θεόκουρλος κι απ’ την Κεφαλλονιά!

Αναδημοσιευση απο : www.kefaloniatoday.com

Το συγγραφικό έργο του Ηλία Ζερβού-Ιακωβάτου. ( του Ηλια Τουμασατου.)

Εκδήλωση στα Γριζάτα Σάμης, 18-08-2015

            Είναι αδύνατο να μελετήσει κανείς το συγγραφικό έργο του Ηλία Ζερβού-Ιακωβάτου «ξεκομμένο» από τις πολιτικές του ιδέες και τη δράση του στο πλαίσιο του Ριζοσπαστικού κινήματος. Εδώ θα περιοριστούμε σε μια απλή βιβλιογραφική αναφορά στην εργογραφία του. Ο αναγνώστης όμως (ή ο ακροατής) θα πρέπει να έχει στο μυαλό του ότι κάθε δημόσια παρέμβαση του Ζερβού είναι σε τελική ανάλυση πολιτική παρέμβαση. Ο δημόσιος λόγος του που αρθρώνεται μέσα από εφημερίδες, περιοδικά και αυτοτελείς εκδόσεις συνιστά όργανο δράσης που έχει γνώμονα την υλοποίηση του πολιτικού και κοινωνικού οράματος του Ζερβού.

            Με αυτή τη λογική, το σύνολο της μεγάλης συγγραφικής παραγωγής του Ζερβού, ακόμη και το μέρος αυτής που δεν έχει πολιτικό περιεχόμενο, διαθέτει πολιτική στόχευση – την ηθική βελτίωση της κοινωνίας με τη χρήση ιστορικών παραδειγμάτων από την αρχαιότητα αλλά και με τη γενικότερη καλλιέργεια του πνεύματος των πολιτών, θα δημιουργήσει το υπόβαθρο για τις πολιτικές μεταβολές που ευαγγελίζεται ο Ζερβός. Είναι γεγονός ότι κατά τη διάρκεια που παραμένει ενεργός στην κεντρική πολιτική σκηνή, το μεγαλύτερο μέρος των κειμένων που δημοσιεύει είναι πολιτικού χαρακτήρα. Εν συνεχεία, απογοητευμένος από την τελική έκβαση της υπόθεσης της Ένωσης εγκαταλείπει τον μάχιμο πολιτικό στίβο και ασχολείται περισσότερο με τη συγγραφή και δημοσίευση ιστορικών και φιλολογικών δοκιμίων και μελετών.

Ωστόσο πιστεύουμε ότι και σε αυτή την περίοδο ο Ζερβός έχει συνείδηση ότι η πνευματική του αυτή δράση μπορεί να έχει μακροπρόθεσμα πολιτικά αποτελέσματα. Μια ηθικά αναπλασμένη κοινωνία μπορεί να φέρει το σπόρο και να υποστηρίξει την άνθηση του καινούριου.

            Θα αναφερθούμε συνοπτικά στην εργογραφία του Ζερβού διαιρώντας την σε τέσσερα μεγάλα μέρη:

(α) Περιοδικές εκδόσεις

(β) Έργα που δημοσιεύθηκαν αυτοτελώς πριν την Ένωση

(γ) Έργα που δημοσιεύονται μετά την Ένωση και ως τον θάνατό του και

(δ) Έργα που δημοσιεύθηκαν μετά το θάνατό του.

(α) Περιοδικές εκδόσεις

           

Ο Ζερβός εξέδωσε την εφημερίδα «Φιλελεύθερος» στο απόγειο της πολιτικής του δράσης, αλλά και το περιοδικό «Αίνος» σε προχωρημένη ηλικία, δώδεκα χρόνια πριν πεθάνει.

Η εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος» που κυκλοφορεί από το 1849 μέχρι το 1851 και εξαιτίας της οποίας ο Ζερβός υφίσταται ποικίλες διώξεις, έχει κομβική σημασία για τη συγγραφική παραγωγή του, μια και ταυτίζεται με την περίοδο κατά την οποία η πολιτική του δράση στον χώρο του ριζοσπαστισμού βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Εφημερίς «πολιτική και φιλολογική» αυτοαποκαλείται – ωστόσο το πολιτικό στοιχείο είναι εκείνο που βαρύνει. Ο «Φιλελεύθερος» είναι καθρέφτης των πολιτικών απόψεων του Ζερβού – και με αυτή την έννοια συνιστά έκφανση της πολιτικής δράσης του Ριζοσπαστικού κινήματος στην ακραιφνή μορφή του, την οποία υποστήριξαν μέχρι τέλους τόσο ο Ζερβός όσο και ο Ιωσήφ Μομφερράτος. Ένωση με την Ελλάδα, αλλά και πραγματοποίηση σημαντικών πολιτικών και κοινωνικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων. Ο Ζερβός χρησιμοποιεί τις ιδέες του πολιτικού φιλελευθερισμού που συναντάμε στα κείμενα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, στοχεύοντας στην ηθική ανάπλαση της κοινωνίας που θα φέρει και την εκπλήρωση του ποθούμενου εθνικού αιτήματος για την Ένωση.

Τριάντα χρόνια μετά, η έκδοση του περιοδικού «Αίνος» αποτελεί την πιο συστηματική συγγραφική προσπάθεια του Ζερβού στα χρόνια που έχει αποσυρθεί ουσιαστικά από την πολιτική ζωή της Κεφαλονιάς. Στο πρώτο τεύχος του μηνιαίου περιοδικού, που κυκλοφορεί τον Μάρτιο του 1882 και εκδίδει συνολικά δώδεκα τεύχη διασαφηνίζεται η πρόθεση του Ζερβού να μην ασχοληθεί με την σύγχρονη πολιτική ζωή: «[…] ο Αίνος, απέχων επί του παρόντος εκ της συγχρόνου πολιτικής τύρβης, προτίθεται κυρίως σκοπόν φιλολογικόν και ηθικόν»[1]. Στο περιοδικό δημοσιεύονται σε συνέχειες μακροσκελείς πραγματείες από το συγγραφικό έργο του Ζερβού, ωστόσο η πρώτη απ’ αυτές, με τίτλο «Περί αναβιώσεως των Εθνών –έρευνα ιστοριονομική»[2] δείχνει ότι  τελικά ο Ζερβός θεωρεί την έκδοση του «Αίνου» πολιτική πράξη με την ευρύτερη έννοια του όρου – μια και το περιοδικό στοχεύει στην ηθική βελτίωση και καλλιέργεια του κοινωνικού συνόλου. Αυτό φανερώνει και το γεγονός ότι ο Αίνος είναι στην πραγματικότητα στη συντριπτική πλειονότητα των σελίδων του, ένα σύνολο δικών του μελετών και έργων. Το τελευταίο τεύχος του περιοδικού κυκλοφορεί τον Φεβρουάριο του 1882 και ο Ζερβός στο ‘πόρισμα» με το οποίο αναγγέλλει την διακοπή της έκδοσης, εκφράζει την απογοήτευσή του για την αποτυχία του εγχειρήματος, που κατάφερε να έχει μόνο 400 συνδρομητές, οι οποίοι δεν πλήρωσαν καν τη συνδρομή τους.[3] Άλλη μια απογοήτευση του Ζερβού για το σώμα της πολιτικής, τους ίδιους δηλαδή τους πολίτες.

(β) Έργα που εκδόθηκαν πριν την Ένωση(1849-1864)

Η έκδοση του «Φιλελεύθερου» είχε σηματοδοτήσει και την έναρξη της δημόσιας συγγραφικής δραστηριότητας του Ζερβού. Σε ό,τι αφορά λοιπόν τα κείμενα από το 1848 μέχρι την Ένωση, κυριαρχούν εκείνα που έχουν πολιτικό περιεχόμενο, αλλά δεν λείπουν κι άλλες μελέτες, που δείχνουν το εύρος των ενδιαφερόντων του Ζερβού. Αναφέρουμε ενδεικτικά, από τα πολιτικά του έργα «Τα Κεφαλληνιακά ή αναφορά συνταχθείσα διά την Βουλήν των αντιπροσώπων της Ιονίου Επικρατείας (1850)», «Αι εξ Αντικυθήρων δύο επιστολαί» (1853), «Λόγος εκφωνηθείς υπό του Προέδρου της ΙΒ Βουλής της Επτανήσου Δρος Ηλια Ζερβού Ιακωβάτου κατά την Συνεδρίασιν της 12ης Μαρτίου 1862, επί του σχεδίου της Απαντήσεως» (1862) και την ίδια χρονιά «Έτερος λόγος εκφωνηθείς υπό του Προέδρου της ΙΒ Βουλής της Επτανήσου κατά την συνεδρίασιν της 20ης Μαρτίου 1862 : Επί της συνολικής τροπολογίας του κου Λομβάρδου εις το σχέδιον της απαντήσεως». Όλα μαρτυρούν τη θέληση του Ζερβού να δημοσιοποιήσει την πολιτική του δράση.

Την ίδια όμως περίοδο ο Ζερβός εκδίδει και φιλολογικές και ιστορικές μελέτες, οι οποίες όμως αντικατοπτρίζουν τις ριζοσπαστικές του ιδέες, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το έργο του «Η νήσος Κρήτη και οι νόμοι του Μίνωος μετά της Σπαρτιατικής Πολιτείας» (1861). Την ίδια περίοδο εκδίδεται ηπραγματεία του «Ο Αριστομένης και η Αρχαία Μεσσηνία» (1857) αλλά και η ευρύτερα γνωστή, κυρίως για την έντονη κριτική που δέχτηκε για την επιστημονικότητα και την αξιοπιστία της «Συλλογή αρχαιολογικών λειψάνων της νήσου Κεφαλληνίας» (1861). Τις προ της Ενώσεως μελέτες του συμπληρώνει η εκτεταμένη πραγματεία «Τα γενέθλια και η νομοθεσία των Εβραίων» (1862).

 (γ) Από την Ένωση ως το θάνατό του (1864-1894)

           

Μετά την Ένωση, το 1864, η πολιτική δράση του Ζερβού περιορίζεται, ωστόσο εκείνος δεν σταματά να δημοσιεύει μελέτες και πραγματείες. Το1871 όμως, το βιβλίο που θα δημοσιεύσει είναι ίσως το πιο ανθρώπινα συγκινητικό που έχει γράψει ο Ζερβός. Είναι η ποιητική του συλλογή «Η λύρα του Ερημίτου» που είναι αφιερωμένη στα τρία παιδιά του που έχασε σε νεαρή ηλικία μέσα σε χρονικό διάστημα τριών χρόνων. Στην εισαγωγή του έργου του είναι έκδηλη η δυσθυμία και η απογοήτευση τόσο από τα χτυπήματα της μοίρας όσο και από την διαμορφούμενη κοντινή του πραγματικότητα. Ο ερημίτης Ζερβός δεν είναι ο εξόριστος στο βράχο των Αντικυθήρων, αλλά ο απογοητευμένος αγωνιστής, που ωστόσο επιμένει να εκδίδει τα έργα του.

Σε συνέχειες στον «Αίνο» δημοσιεύτηκε πριν κυκλοφορήσει και σε αυτοτελή τόμο η «Εναρέτη»[4], θεατρικόέργο του Ζερβού με αρχαιοελληνικό περιεχόμενο, στον πρόλογο του οποίου διατυπώνονται και οι απόψεις του περί του θεάτρου και του δράματος. Το έργο όμως έχει γραφτεί τουλάχιστον έντεκα χρόνια πριν, αφού μαρτυρείται παράστασή του στο Αργοστόλι από την «Φιλοδραματική Εταιρεία» το1871. Οι απόψεις του Ζερβού για το θέατρο παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον – το θεωρεί και αυτό ένα ακραιφνώς πολιτικό εργαλείο ηθικής ανάπλασης της κοινωνίας. Το τρίπρακτο δράμα, αριστοτελικής δομής, μια και ο Ζερβός αντιτίθεται στον ρομαντισμό, αναφέρεται στην ιστορία της ευσεβούς παρθένας Εναρέτης, που κινδυνεύει από τον διεφθαρμένο ηγεμόνα Πολυφόντη. Στο τέλος η ηθική τάξη αποκαθίσταται. Ο Πολυφόντης τιμωρείται, και την Εναρέτη κερδίζει ο ηθικός και γενναίος Αρισταγόρας.

Η εισαγωγή της «Εναρέτης» δεν είναι το μόνο τεκμήριο για τις αντιλήψεις του Ζερβού για τη λογοτεχνία. Η «Κριτική επί των συγχρόνων μυθιστορημάτων», που κυκλοφορεί προς το τέλος αυτής της περιόδου, το 1889, είναι ένα θεωρητικό δοκίμιο για τη λογοτεχνία, που δείχνει την επαφή του Ζερβού με τα λογοτεχνικά ρεύματα της εποχής του.

Ακόμη και σε αυτή την περίοδο όμως δημοσιεύονται πολιτικές πραγματείες, ντοκουμέντα της πολιτικής του δράσης αλλά και αποτυπώματα της πολιτικής του φιλοσοφίας. Αναφέρουμε ενδεικτικά: «Υπόμνημα προς την σεβαστήν της Ελλάδος Κυβέρνησιν» (1866) και, δύο χρόνια μετά, (1868) «Η αρνησιδικία επί του υπομνήματός μου και η μετ' αυτό ιδιαιτέρα και επίσημος αλληλογραφία μου μετά συντόμων παρατηρήσεων». «Το1872 και το1873 εκδίδει δύο ακόμα πραγματείες που αναφέρονται στην πολιτική δράση κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας: «Η δεκακαλπία και ο ήρως αυτής. Σελίς ιστορική της πρώην Επτανησιακής Πολιτείας» (1872) και «Αι δύο πρωτεύουσαι της Ανατολής κατά το 1858 και 1861 και η διπλωματια μετά της Ελλάδος (1873)». Πολιτικό περιεχόμενο έχουν και δύο μελέτες γραμμένες με μορφή επιστολής, που εκδίδονται το 1877: («Επιστολή προς Αγησίλαον ή βίος Σωκράτους Κουρή» και «Επιστολή προς Αρισταγόραν: Φυλλάδιον Α: Ηθικολογική»). Στον συναγωνιστή του Ριζοσπάστη Ιωσήφ Μομφερράτο αφιερώνει έναν εξαιρετικά μεστό επικήδειο λόγο, τον οποίο επίσης εκδίδει το 1888. («Λόγος επικήδειος εκφωνηθείς επί τον νεκρόν του Ιωσήφ Μομφερράτου εν τω Ναώ της Θεοτόκου των Σισσίων: Κατά την 8 Απριλίου 1888»). Την ίδια χρονιά όμως εκδίδει και την ηθικοφιλοσοφική μελέτη «Ο Ανήρ και η γυνή». Ο ρόλος της ηθικής στην πολιτική σκέψη του Ζερβού δεν περιορίζεται στους τίτλους των εκδόσεών του, αλλά διαπνέει τόσο τα πολιτικά όσο και τα λογοτεχνικά του κείμενα. Είναι χαρακτηριστικό ότι τη χρονιά του θανάτου του (1894) κυκλοφορούν τα «Ανάμικτα ηθικοπολιτικά και ιστορικά». Η χρήση της ιστορίας για την ερμηνεία των πολιτικών φαινομένων, η άντληση παραδειγμάτων από αρχαίες κοινωνίες και άλλους λαούς δείχνει το βάθος της κοινωνικοπολιτικής του αντίληψης.

(δ) Έργα που δημοσιεύθηκαν μετά το θάνατό του

            Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως ο Ζερβός δεν εξέδωσε στη διάρκεια της ζωής του τα δυο αυτοβιογραφικά βιβλία που είχε συγγράψει. «Η επί των Αντικυθήρων αιχμαλωσία μου και η των συναιχμαλώτων μου» εκδόθηκε στην Αθήνα το 1972 από τον Χρίστο Θεοδωράτο, και η «Βιογραφία» του δύο χρόνια αργότερα από τον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός» και πάλι σε επιμέλεια του Χρίστου Θεοδωράτου. Ο Θεοδωράτος είχε δημοσιεύσει άλλο ένα έργο του στη δεκαετία του1960(1969), και ειδικότερα στο Γ΄ Πανιόνιο Συνέδριο (Η επί της Αγγλικής Προστασίας Επτάνησος Πολιτεία και τα κόμματα), όλα έργα που φωτίζουν πολλές πτυχές της ζωής και της δράσης του σπουδαίου αυτού Ριζοσπάστη.

            Ο Ηλίας Τσιτσέλης μας μαρτυρεί ότι πολλά ακόμη έργα του Ζερβού έμειναν ανέκδοτα. Ίσως είναι αναγκαιότητα μια επιμελημένη έκδοση των Απάντων του. Ο μεγάλος όγκος του έργου δεν σημαίνει αναγκαστικά και αντίστοιχα υψηλή ποιότητα, και είναι γεγονός ότι ο Ζερβός είχε δεχθεί έντονη κριτική για κάποιες ιστορικές και αρχαιολογικές του πραγματείες, αλλά και για τη λογοτεχνικότητα των ποιημάτων και του δράματος που συνέγραψε. Ωστόσο ο πλούτος του συγγραφικού του έργου, και η αγωνία του να διασώσει στιγμές της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας του τόπου μας, στις οποίες ο ίδιος ήταν πρωταγωνιστής, μας αφήνουν ως παρακαταθήκη ένα σημαντικότατο εργαλείο έρευνας αλλά και πολιτικού αναστοχασμού.

            Πρόκειται για το έργο ενός ανθρώπου που ονειρεύτηκε να αλλάξει τον κόσμο. Που πίστεψε σ’ ετούτη τη μικρή γωνιά του κόσμου, ότι ένας διαφορετικός κόσμος είναι εφικτός. Αυτό που πιστεύουν και θα πιστεύουν, ανεξάρτητα από την έκβαση των προσπαθειών τους, όλοι οι πολιτικοί οραματιστές που δεν αποδέχονται τους μονοδρόμους και τους συμβιβασμούς, και που αναζητούν λύσεις προς όφελος της κοινωνίας, των ανθρώπων.

---

[1] [Ηλίας Ζερβός-Ιακωβάτος], «Πρόλογος», Αίνος, τχ. Α΄, Μάρ. 1882, σ. 2.

[2] [Ηλίας Ζερβός-Ιακωβάτος], «Περί αναβιώσεως των Εθνών: Μελέτη ιστοριονομική», Αίνος, τχ. Α΄, Μάρ. 1882, σ.[1]-24. Συνεχίζεται και στα επόμενα τεύχη.

[3] [Ηλίας Ζερβός-Ιακωβάτος], «Πόρισμα», Αίνος, τχ. ΙΒ΄, Φεβ. 1883, σ. 381-383.

[4] Ηλίας Ζερβός-Ιακωβάτος, «Εναρέτη», δράμα εις πράξεις τρεις υπό Ηλία Ζερβού – Ιακωβάτου. Εν Κεφαλληνία, εκ του τυπογραφείου «Η Κεφαλληνία», 1882. 

Δημοσιεύτηκε 1 hour ago από τον χρήστη Elias Toumasatos

Αναδημοσιευση απο το Blog Του Ηλια Τουμασατου : http://eliaswords.blogspot.gr/ 

http://www.sppantelios.blogspot.gr/

Το όγδοο Επτάνησο

Η σατιρική φλέβα των Ληξουριωτών δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτα στον κόσμο, ίσως μόνο με το ίδιο το ζωηρό και χαρούμενο Ληξούρι και την Παλική, τη μεγάλη χερσόνησο που φοράει στις εκθαμβωτικές ακτές της τα πιο φωτεινά χρώματα της ουράνιας παλέτας.




Η παραλία Ξι με την κόκκινη άμμο


ΑΝ εκατέβαινε ο Χριστός, στον κόσμο σαν ετότες, δε θα 'κανε παρέα, παρ' ει μόνο με Ληξουριώτες»· κι αν ακόμα δεν το ακούσεις απ' το στόμα τους αυτό το δίστιχο, θα το καταλάβεις γρήγορα μόνος σου, χωρίς πολλά πολλά.

Οι Ληξουριώτες το έχουν το πείραγμα στο αίμα τους, είναι γεννημένοι «για να περνάνε τον κόσμο γενεές δεκατέσσερες», για να σχολιάζουν τους πάντες και τα πάντα με εκείνη τη λόξα, την καλοσυνάτη τρέλα, την «κουρλαμάρα» που λένε κι εκείνοι, που δεν αφήνει τίποτα να πέσει χάμω. Ανθρωποι ευφυείς, ετοιμόλογοι όσο δεν φαντάζεσαι, θα σε «ποστιάσουν» με τις έξυπνες ατάκες τους που λες και τις βγάζουν από την τσέπη τους. Αλλωστε και το «φευγάτος» σε -άτος τελειώνει, έτσι δεν είναι;

Απαραίτητη η εισαγωγή αυτή όταν μιλάς για το Ληξούρι, για το «όγδοο Επτάνησο» όπως το λένε οι ντόπιοι. Κι έχουν δίκιο,·γιατί η Κεφαλονιά είναι το μοναδικό νησί στην Ελλάδα που έχει εσωτερική συγκοινωνία με πλοίο, άλλο ένα φαινόμενο αποκλειστικά κεφαλονίτικο.

Μπορείς, βέβαια, να έρθεις εδώ και με το αυτοκίνητο, κάνοντας τον γύρο του κόλπου του Αργοστολίου -η 45λεπτη διαδρομή πραγματικά αξίζει τον κόπο- ο πιο σύντομος τρόπος, ωστόσο, είναι με το καραβάκι που κάθε μία ώρα μπαρκάρει από το λιμάνι και συνδέει σε μισή ώρα το Ληξούρι με την πρωτεύουσα της Κεφαλονιάς.

Πρωτεύουσα είπα; «Πρωτεύουσα τση Κεφαλονιάς μας είναι το Αργοστόλι, και πρωτεύουσα του Αργοστολίου είναι το Ληξούρι», με «διορθώνει» ο Μάκης Γαλανός, γέννημα-θρέμμα Ληξουριώτης. Δάσκαλος στο επάγγελμα, αεικίνητος πνευματικός άνθρωπος, ψυχή και κινητήριος δύναμη της εκπαιδευτικής και πολιτιστικής ζωής του Ληξουρίου, ο Μάκης είναι ο άνθρωπός σου: εκείνος θα σου μιλήσει για την πόλη του, για τους συντοπίτες του, για την «κόντρα» με τους Αργοστολιώτες, για τους σπουδαίους ανθρώπους που έβγαλε ο τόπος, για την πλούσια παράδοση.




Στην προκυμαία του Ληξουρίου, μπροστά ακριβώς από την κεντρική πλατεία


Το Ληξούρι, λοιπόν, είναι ο πιο σημαντικός οικισμός της Παλικής, της μεγάλης χερσονήσου που καλύπτει ολόκληρο τον δυτικό βραχίονα της Κεφαλονιάς. Στα πεντακόσια και βάλε χρόνια ιστορίας του γνώρισε κι εκείνο κατακτητές και εξουσίες, που άφησαν τα σημάδια τους στον τόπο. Ο πιο σκληρός «επισκέπτης» ήταν κι εδώ οΣΕΙΣΜΌΣ του 1953, που χτύπησε αλύπητα την πόλη και δεν σεβάστηκε ούτε κτίσματα, ούτε ανθρώπους. Μεταξύ των ερειπίων ήταν και το Μαρκάτο, το μεγαλόπρεπο περίστυλο κτίριο που στέγαζε τα δικαστήρια, στην κεντρική πλατεία του Ληξουρίου.

Σήμερα, στην πλατεία βρίσκεται ο γιγάντιος φίκος, σημείο συνάντησης Ληξουριωτών και ξένων, περιτριγυρισμένο από καφετέριες και μπαράκια. Λίγο πάνω από την πλατεία στέκει η Ιακωβάτειος Βιβλιοθήκη με τα σπάνια βιβλία, καμάρι και καύχημα των ντόπιων.




Τα γαλαζοπράσινα νερά στους Πετανούς με τις γλίστρες σε πρώτο πλάνο


Μπροστά στην πλατεία απλώνεται η προκυμαία, για τη βόλτα δίπλα στη θάλασσα το πρωί και το σεργιάνι χωρίς προορισμό το απόγευμα. Και εκεί, στην άκρη της προκυμαίας, τρέχει ο «Σηκουάνας», ο μικρός χείμαρρος που διασχίζει το Ληξούρι και του χαρίζει και τον τίτλο «πίκολο Παρίσι» (μικρό Παρίσι). Είπαμε, ο αυτοσαρκασμός κι η σάτιρα των Ληξουριωτών δεν έχουν το ταίρι τους!


Στην Παλική φτιάχνεις Ανωγή και Κατωγή
Τα ανώγια και κατώγια τα φτιάχνουν, λένε, με τα λόγια, την Ανωγή και Κατωγή της Παλικής, όμως, την έφτιαξε ο χρόνος με υλικά σπάνιας ομορφιάς, από εκείνα που δεν τα βρίσκεις όπου κι όπου. Είναι τα δύο κομμάτια της Παλικής, το βόρειο και το νότιο, με τα μικρά χωριουδάκια τους, το φυσικό περιβάλλον όπου η άναρχη ανάπτυξη δεν έκανε ευτυχώς ακόμα την εμφάνισή της και θάλασσες που η καθεμιά τους μπορεί εύκολα να σε κάνει να μη θες να... ξεκολλήσεις, όχι για να φύγεις, αλλά απλά για να πας στην επόμενη!

Τα Λέπεδα, μόλις 2 χλμ. νότια από το Ληξούρι, σε βάζουν γρήγορα στο νόημα: πάνε αυτά που ήξερες για ξανθή άμμο στην παραλία κ.λπ. Εδώ η άμμος είναι κόκκινη, κόκκινη σαν παπαρούνα, άλλο ένα μυστήριο που δίνει -κυριολεκτικά- το δικό του χρώμα στην κεφαλονίτικη περιπέτεια.

Βέβαια η πιο ξακουστή «κόκκινη» παραλία της Παλικής και της Κεφαλονιάς ολόκληρης είναι το Ξι, με το περίεργο όνομα και το αλλόκοτο σχήμα του κολπίσκου. Η έντονη αντίθεση των χρωμάτων στο Ξι, του χτυπητού κόκκινου με το γαλάζιο της θάλασσας, το σιέλ του ουρανού και το λευκό απ' τα σύννεφα, κάνει και τον πιο εμπνευσμένο ζωγράφο να πετάξει την παλέτα του στο καλάθι των αχρήστων...

Κοντά στο Ξι, σχεδόν στο νοτιότερο σημείο της Κατωγής, στέκει η Κουνόπετρα. Τώρα αν στέκει ή αν κουνιέται, αυτό είναι ένα ερώτημα: για πολλά χρόνια όλοι έβλεπαν έναν μεγάλο βράχο, λίγο έξω από την ακτή, να κουνιέται με αργές, ρυθμικές, περιοδικές κινήσεις.




Η παραλία στα Λέπεδα, με τη χαρακτηριστική κοκκινωπή άμμο


Το ανεξήγητο γεωλογικό φαινόμενο έδωσε αφορμή για πολλές ερμηνείες, όμως όλες λειψές, χωρίς καμιά να δίνει μια πειστική απάντηση. Τη λύση φαίνεται πως έδωσε ο σεισμός του '53, που μάλλον μετατόπισε κάπως το υπόβαθρο της Κουνόπετρας και ο βράχος περιόρισε το λίκνισμά του, θαμπώνοντας έτσι τον θρύλο του...

Καθώς κάνεις τον κύκλο της Παλικής και ανεβαίνεις προς την Ανωγή περνάς, θες δε θες, από τη μονή Κηπουραίων, στην άκρη ενός γκρεμού 90Μ. πάνω από τη θάλασσα. Εναν μόνο καλόγερο θα βρεις εδώ ή μάλλον μόνο έναν τυχερό που απολαμβάνει απερίσπαστος την παραδεισένια γαλήνη, πανέτοιμος ωστόσο να σε φιλέψει ό,τι βρεθεί, σαν τύχει και χτυπήσεις την πόρτα του. Λίγο μετά τα Κηπουριά απλώνεται και η Πλατιά Αμμος, μια μεγάλη αμμουδιά με ολόλευκη άμμο, και άγρια νερά, ένα αληθινό φυσικό έργο τέχνης.




Ερειπωμένη η είσοδος της Μονής Ταφίου, στην Ανωγή


Θα πρέπει να κατέβεις περίπου 300 σκαλοπάτια (και να τα ξανανέβεις μετά) για να φτάσεις και μάλιστα με δική σου ευθύνη, γιατί έχουν σημειωθεί και κατολισθήσεις στην περιοχή, ωστόσο αν ψάχνεις το πιο μαγευτικό ηλιοβασίλεμα στο νησί, μόλις το βρήκες!

Και όχι ηλιοβασίλεμα με τον ήλιο να κρύβεται πίσω από βουνά ή τίποτα βραχονησίδες, από κείνες που πάντα «αναδύονται» εκεί ακριβώς που δεν πρέπει και χαλούν την καρτποσταλική σου φωτογραφία! Εδώ ο ήλιος χαμηλώνει απερίσπαστος από τέτοιες γήινες λεπτομέρειες και χάνεται αργά αργά στη θάλασσα, ντύνοντας με χίλια δύο χρώματα το στερέωμα... Οπως και στους Πετανούς, στην Ανωγή πια, στη μαγευτική παραλία με τον γραφικό κολπίσκο, τις «γλίστρες» όπου στερεώνονται οι βάρκες και την ταβέρνα της Ερασμίας.




Οι Πετανοί, με τον γραφικό κολπίσκο και το ονειρικό ηλιοβασίλεμα


Το ταξίδι στην Παλική τελειώνει (αν τελειώνει ποτέ) περνώντας από τον υγρότοπο του Λιβαδιού, στον μυχό του κόλπου του Αργοστολίου, και έπειτα ακόμη πιο ψηλά, στο βόρειο άκρο της Ανωγής και το χωριό Αθέρας, με το πετρόκτιστο καμπαναριό της Αγίας Παρασκευής και τον μικρό, γραφικό κολπίσκο με τα δροσερά νερά.

Και εκεί, χωρίς να το καταλάβεις σου έρχεται στον νου μια ληξουριώτικη αριέττα, μια μικρή καντάδα σαν αυτές που τραγουδούσαν οι ερωτευμένοι στην αγαπημένη τους, αφιέρωμα τώρα στην ίδια την ξελογιάστρα Κεφαλονιά: «Σα ρόδο, σαν τριαντάφυλλο που κόβεις και μυρίζεις, έτσι κι εγώ σ' αγάπησα, μα εσύ δε το γνωρίζεις»...

Κείμενο: Γιάννης Μαντάς
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας, Παναγιώτης Σαρρής

Αντιγραφη απο : http://www.thetravelbook.gr/

http://www.sppantelios.blogspot.gr/

Η Κεφαλονίτικη «κουρλαμάρα»

Δύο χαρακτηριστικά μοιράζονται μεταξύ τους όλοι οι Κεφαλονίτες ανεξαιρέτως.

Την υπερβολική αγάπη τους για το νησί τους και την περίφημη «κουρλαμάρα» τους, αυτή την ιδιόρρυθμη τρέλα για την οποία είναι γνωστοί στο πανελλήνιο!

Ο χαρακτηρισμός «κουρλός» για ένα Κεφαλονίτη δεν έχει καμία αρνητική χροιά, δεν θεωρείται προσβολή, αντιθέτως περιποιεί τιμή για τον «φέροντα», ο οποίος προσπαθεί με κάθε τρόπο να δικαιώσει τον χαρακτηρισμό. Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιδιαίτερης και γεμάτης αντιφάσεις ιδιοσυγκρασίας τους.

Στην πρώτη επαφή μοιάζουν λίγο απότομοι, ειδικά αν συγκριθούν με τους υπόλοιπους μελιστάλαχτους Επτανήσιους, γρήγορα όμως αποκαλύπτουν τον χωρατατζή, φιλόξενο και ευγενικό άνθρωπο που κρύβεται μέσα τους.

Είναι πολύ έξυπνοι, κάποιες φορές πονηροί, πολύ εργατικοί και επίμονοι, καπάτσοι με ό,τι και αν καταπιαστούν και έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα επιτήδειοι στο κυνήγι του πλούτου, κάτι για το οποίο τους μέμφονται οι «αντίζηλοί» τους, κυρίως οι Κερκυραίοι.

Ενα από τα πιο αντιφατικά στοιχεία του χαρακτήρα τους είναι πως παρά το γεγονός ότι είναι άνθρωποι θρήσκοι και ευσεβείς, συχνά επιδίδονται σε ακατάσχετη βωμολοχία, με έναν όμως παράξενα «γλυκό» τρόπο, που δεν προκαλεί παρεξηγήσεις.

Είναι φύσεις περιπετειώδεις, με μια μοναδική ικανότητα όχι μόνο να επιβιώνουν αλλά και να διακρίνονται, όπου κι αν βρεθούν, γι’ αυτό και ριζώνουν ακόμα και στην άκρη του κόσμου, πραγματικοί κοσμοπολίτες, παρά την αγάπη που έχουν για τον τόπο τους.

Αξίζει να αναφέρουμε δύο μόνο χαρακτηριστικά παραδείγματα από τα πολλά, που επιβεβαιώνουν τα παραπάνω, δύο Κεφαλονίτες που άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους έξω από το νησί, ζώντας βίο περιπετειώδη, έως και μυθιστορηματικό!

Ο πρώτος, ο Ιωάννης Φωκάς, γνωστός και ως Απόστολος Βαλεριάνος, έμεινε στην ιστορία ως Χουάν ντε Φούκα (Juan de Fuca), διάσημος θαλασσοπόρος, καπετάνιος στην υπηρεσία του Βασιλικού Ισπανικού Ναυτικού, που ανακάλυψε το 1592 το πέρασμα που συνδέει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό Ωκεανό, πολύ κοντά στον Βόρειο Πόλο και κατέληξε διοικητής των Δυτικών Ινδιών για 40 χρόνια.

Η έτερη ενσάρκωση του ανήσυχου Κεφαλονίτικου πνεύματος ήταν ο Κωνσταντίνος Γεράκης, ο οποίος μπάρκαρε ως μούτσος σε ηλικία 12 ετών και κατάφερε μεταξύ 1680 και 1688 να ανακηρυχθεί πρωθυπουργός-αντιβασιλέας του Σιάμ (παλιά ονομασία της Ταϊλάνδης)!

Πηγή άρθρου: Εφημερίδα «Έθνος                                                

Αντιγραφη απο : www.kefaloniatoday.com/kefalonitika/afieromata/i-kefalonitiki-

kourlamara-

http://www.sppantelios.blogspot.gr/

Αργοστολι. Κοργιαλένειος Βιβλιοθήκη. «εδώ δεν είναι βιβλιοθήκη… είναι μια μηχανή του χρόνου – η εποχή του βωβού κινηματογράφου»

Στα πλαίσια του προγράμματος Καλοκαιρινής Εκστρατείας Ανάγνωσης και Δημιουργικότητας 2015 υπήρχε η δράση «εδώ δεν είναι βιβλιοθήκη… είναι μια μηχανή του χρόνου – η εποχή του βωβού κινηματογράφου». Λόγω της απαιτητικότητας του προγράμματος κλήθηκε εκ μέρους μας ο συμπατριώτης μας σκηνοθέτης/ ηθοποιός/ εικαστικός Γεώργιος Κακής – Κωνσταντινάτος, του οποίου είναι γνωστή η παρουσία του στη βιβλιοθήκη μας για μελέτη όταν βρίσκεται στο Νησί μας. Δέχτηκε λοιπόν να διεκπεραιώσει τη δράση του κινηματογράφου, μια από της μεγαλύτερες (διαρκούσε 3 ημέρες, έναντι 1 που ήταν οι άλλες) και από τις πλέον απαιτητικές, κανείς όμως δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα είχε αυτό το αποτέλεσμα…

Συγκεντρώθηκαν πάνω από 50 παιδάκια αλλά και γονείς, ώστε να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα το οποίο εξελίχθηκε σε ένα μάθημα θεάτρου/κινηματογράφου, περιλάμβανε θεωρία και πρακτική κινηματογράφου, στελέχωση κινηματογραφικού συνεργείου, μοίρασμα αρμοδιοτήτων και τέλος είχαμε γύρισμα μιας ταινίας μικρού μήκους (κυριολεκτικά η Κοργιαλένειος μεταμορφώθηκε σε στούντιο) στην οποία χρησιμοποιήθηκαν μουσικά όργανα, ζωντανό ηχητικό υλικό από τα ίδια τα παιδιά και αξιοποιήθηκε κάθε δυνατότητα του χώρου της βιβλιοθήκης, με θέμα το παραμύθι του Έλληνα Εθνικού Ποιητή της Ιαπωνίας Λευκάδιου Χέρν «το αγόρι που ζωγράφιζε γάτες», μόνο που στη δική μας περίπτωση συμμετείχαν όλα τα παιδιά σε ρόλους.
Δεν έχουμε λόγια να ευχαριστήσουμε τον Γιώργο Κακή – Κωνσταντινάτο για την παιδαγωγική δεινότητα, την επαγγελματική κατάρτιση και το συνδυασμό υπευθυνότητας και δημιουργικής φαντασίας, καινοτομίας και ευρηματικότητας που επέδειξε και που χαρακτηρίζουν, ιδιαίτερα τα τελευταία τον κάθε αληθινό Κεφαλλονίτη!

( ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΕΙΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙΟΥ

Δελτίο Τύπου )

http://www.sppantelios.blogspot.gr/

Κefalonia by anna fb promo . Ενα θαυμασιο VIDEO απο την Αννα Βοτση. (https://youtu.be/ZD7y7EcxMW4)

Η συνέχεια του πολιτισμού: Από την Αρχαία Σάμη στους Άγιους Φανέντες!

Ανηφορίζοντας στο δρόμο για την Αντίσαμο, οι πινακίδες σε προσκαλούν και σε προκαλούν να στρίψεις δεξιά και να συναντήσεις την …ιστορία! Όχι με τον τρόπο που μηρυκάζουν οι πολιτικοί και οι αδιάφοροι, αλλά με το συναίσθημα της συνέχειας που συνθέτει την ατομική και συλλογική μας ταυτότητα. Ο δρόμος οδηγεί στ’απομεινάρια της ακρόπολης της Αρχαίας Σάμης και στους Αγίους Φανέντες. Τα παλιά τείχη μνημονεύουν την κραταιά πόλη, ενώ στη ρήξη και στην α-συνέχεια των αιώνιων, χτίστηκε εντός τους, τα βυζαντινά χρόνια ο ναός των Αγίων Φανέντων, ώσπου να γκρεμιστεί κι αυτός και να ανανεωθεί η μνήμη και η σύνθεση του πολιτισμού με το νέο εκκλησάκι που αντικρίζουμε.



Η Αρχαία Σάμη, κτισμένη στο βάθος του φυσικού κόλπου, ήταν μια από τις τέσσερις πόλεις-κράτη της ΚεφαλληνιακήςΤετράπολης, που γνώρισαν την μεγάλη ακμή τους, κατά τους Κλασσικούς και Ελληνιστικούς χρόνους (5ος – 2ος αιώνας, π.χ).Σαν ανεξάρτητη και αυτόνομη πόλη, είχε την δική της εξωτερική πολιτική και έκοβε τα δικά της νομίσματα, στα οποία εμφανίζεται τ’όνομά της. Η οικονομία της βασιζόταν στη ναυτιλία και το εμπόριο, ενώ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή της έπαιξε και η ενασχόληση των κατοίκων της με την γεωργία και την κτηνοτροφία.


Οι δυο Ακροπόλεις της, καταλαμβάνουν τις κορυφές των λόφων «Παλιόκαστρο» και «Αγ. Φανέντες», ενώ η πόλη αναπτύσσεται στις θέσεις «Λουτρό» και «Καμίνια», αντίστοιχα. Η επιβλητική οχύρωσή της περικλείει τους δυο λόφους και προσεγγίζει την ακτή ακολουθώντας παράλληλη πορεία μ’αυτήν. Από τα επιβλητικά σημεία της οχύρωσης, διασώζονται μέχρι σήμερα: α) η ανατολική πύλη στο Παλιόκαστρο, όπου η πρόσβαση γίνεται από μερικά σκαλοπάτια, ενώ ένας μακρύς διάδρομος (14 μέτρα μήκος και 1,30 πλάτους, οδηγεί στο εσωτερικό της Ακρόπολης, αν και μερικά αρχιτεκτονικά σημεία, δείχνουν μάλλον ότι είναι μεταγενέστερες παρεμβάσεις. β) το τείχος που κατεβαίνει τη δυτική πλευρά του ίδιου λόφου και θεμελιώνεται στον φυσικό βράχο, ενώ είναι χτισμένο κατά το τραπεζιόσχημο σύστημα δόμησης και γ) ο τετράγωνος πύργος (10χ10μ) που ορθώνεται στο λόφο των Αγίων Φανέντων και είναι, επίσης, χτισμένος κατά το τραπεζιόσχημο σύστημα, ενώ οι λίθοι του συνδέονται μεταξύ τους με μολύβδινους συνδέσμους. Η αυτονομία και η ελευθερία της Πόλης, καταλύονται το 188 π.χ, μετά από τετράμηνη πολιορκία των Ρωμαϊκών στρατευμάτων, που ηγείτο ο Ρωμαίος Ύπατος Μάρκος Φούλβιος Ναβιλίτωρ. Παρ’όλα αυτά, η πόλη από τον 1ον π.Χ αι έως τον 3ον μ.Χ αιώνα, ακμάζει και πάλι.



Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, καθώς ο χώρος εξακολουθεί να χρησιμοποιείται, τα τείχη επισκευάζονται και ο πύργος στους Αγ. Φανέντες, ενσωματώνεται στο ομώνυμο μοναστήρι.



Ο φακός της ιστορίας, διαπερνά την ελληνική διαχρονία, σαν μια πύλη πολιτισμού στη σμίξη της εξέλιξης. Το Μοναστήρι που ο τοίχος του ήταν τα τείχη του κάστρου και έπειτα ο σεισμός που δημιούργησε την δική του ρήξη με το παρελθόν, για να έλθει το εκκλησάκι των νεώτερων χρόνων να είναι δίπλα στην ιστορία, τωρινός παρατηρητής και σύντροφος της μνήμης.







Το πρόχειρο και λιτό καμπαναριό! Δυο κούτσουρα με διχάλα, ένα μέταλλο και το σήμαντρο. Μοιάζει να σε καλεί να το σημάνεις, σε στιγμές δύσκολες, Να μαζευτούν άνθρωποι, γύρω, να φτιάξουν κοινότητα, ν’αντέξουν το μέλλον και τους δίσεκτους καιρούς…




Η καρέκλα δίπλα στην πόρτα. Κανείς δεν την πειράζει, κανείς δεν την χαλά. Περιμένει τον κουρασμένο οδοιπόρο, τον απρόσμενο προσκυνητή. Είναι εκεί γιατί πάντα κάποιος έρχεται και πρέπει να βρει γωνιά να ρεμβάσει και να στοχαστεί. Μα κι ο βοσκός, κι ο ξωμάχος, πρέπει να βρει ανταπόδοση, μια πανάρχαια αίσθηση αμοιβαιότητας, γιατί προσέχει τον τόπο και τη μνήμη!

Δημήτρης Ναπ.Γ

Αναδημοσιευση απο : /kefalonitiko.wordpress.com

sppantelios.blogspot.com/